Electorale hervormingen hebben nadelig uitgepakt voor de oppositie. Rusland heeft een kiesdrempel van 5 procent, wat het lastig maakt voor nieuwe kandidaten om het parlement binnen te komen zonder de steun van een gevestigde partij. Maar toch is er een manier, zegt Wijermars. “De helft van de volksvertegenwoordigers wordt gekozen op basis van hun plek op partijlijsten; de andere helft wordt direct gekozen in hun kiesdistrict door middel van het first-past-the-post­-systeem.” [Waarbij de kandidaat met de meeste stemmen wint, ongeacht of dit een meerderheid van alle stemmen is – red.]

Natuurlijk kreeg het vergiftigen en opsluiten van Alexei Navalny veel aandacht. De advocaat en anticorruptie-activist had een netwerk van onafhankelijke kandidaten opgezet die zich inzetten voor politieke verandering. “Voor de verkiezingen is hij eigenlijk niet relevant. Hij mag niet meedoen aan de presidentsverkiezingen en als dat wel mocht, zou hij niet winnen.” Navalny is voorstander van een slim verkiezingssysteem, waardoor ontevreden burgers strategisch tegen VR zouden kunnen stemmen. Maar Wijermars denkt eerder dat het linkse kamp in Rusland, dat van dit systeem zou profiteren, zelf beter veranderingen teweeg kan brengen. “Ze hebben een stevige basis. De communistische partij is tot op zekere hoogte loyaal aan Poetin, maar niet homogeen; vooral de jonge leden willen verandering.”

Ruslands populairste zoekmachine, nieuws en socialmediaplatform zijn allemaal van Russische makelij. “De USSR had al een sterke tech-sector en Russische bedrijven hadden een voorsprong, omdat ze met het cyrillische alfabet werkten. Ze waren de eersten die in de Russisch sprekende voormalige Sovjet-landen voet aan de grond kregen.”

In tegenstelling tot de traditionele mediabedrijven worden al deze bedrijven aangestuurd door oligarchische conglomeraten met persoonlijke banden met het Kremlin. “Sommige grote spelers zijn semionafhankelijk en de overheid gebruikt hen om met het volk te communiceren. Dat is de paradox: het Kremlin heeft de social media nodig, maar voor de oppositie, die geen toegang heeft tot de media, zijn social media nog belangijker.”

Sinds de beginjaren van deze eeuw zet het Kremlin bots in om instemmende reacties op omstreden kwesties te simuleren. “Het is heel goedkoop, zeker vergeleken met militaire campagnes. Bots versterken bepaalde narratieven en ondermijnen andere. Toen het Westen, na Trumps verkiezing, de bots in de gaten kreeg, had Rusland in eigen land en zijn buurlanden al veel ervaring opgedaan.” Wijermars is somber over hetgeen Rusland te wachten te staat. “Er zijn al invallen bij kandidaten geweest, en arrestaties. Ik denk dat de media op grote schaal gemuilkorfd zullen worden. VR zal de verkiezingen winnen, maar zal daarvoor op de lange termijn een enorme prijs betalen. Het regime houdt vol, maar ze ruïneren hun machtsbasis. Het is zo zonde: het land heeft zo veel potentie, maar het mag niet tot bloei komen.”