De levenscyclus van het coronavirus in beeld gebracht

Eind 2020 ontving Prof. dr. Raimond Ravelli financiering vanuit het programma Wetenschapscommunicatie van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA). Samen met een team van wetenschappers en designers heeft Ravelli anderhalf jaar aan de animatie gewerkt. Dit team bestond onder andere uit zijn collega dr. Kèvin Knoops, die tijdens zijn PhD-onderzoek het SARS-virus bestudeerde, en dr. Jeroen Claus, oprichter en eigenaar van de Londense animatiestudio Phospho. Zij werden geholpen door studenten en een aantal Nederlandse experts op het gebied van dit virus.

Iedereen kan zich tegenwoordig wat voorstellen bij wat het coronavirus met de mens kan doen. Maar soms mist de fundamentele kennis hierover. Hoe werkt het virus? Met dat in het achterhoofd kwam Ravelli met het idee om een animatie te maken waarin het coronavirus gedetailleerd, maar toch zo eenvoudig mogelijk wordt uitgelegd.

Gedurende de pandemie zijn er, volgens Claus, al meerdere animaties uitgekomen over het virus. “Deze animaties gaan over het algemeen over vraagstukken als waarom je je handen moet wassen en waarom je een mondkapje moet dragen. Het weergeven van de levenscyclus van het virus zelf en met daarin echte microscopische opnamen, was op deze manier nog nooit gedaan.”

De animatie is gemaakt met de animatiesoftware Houdini. Dit is een animatiepakket waarbij er aan de hand van echte experimentele data, zoals 3D-eiwitstructuren en microscopische beelden van geïnfecteerde cellen een bewegend 3D-beeld gemaakt kan worden. “Wetenschappers vanuit de gehele wereld hebben de afgelopen twee jaar uitzonderlijk veel puzzelstukjes van de werking van dit virus bestudeerd en gepubliceerd. Wij zijn de uitdaging aangegaan om die puzzelstukjes bij elkaar te voegen en om te vormen tot bewegende 3D-beelden in één verhaal,” leggen Ravelli, Knoops en Claus uit.

De onderzoekers hebben met deze animatie geprobeerd zo goed mogelijk weer te geven hoe het coronavirus van het begin tot het einde werkt. Volgens Claus is het ‘een visuele samenvatting van de kennis van dit moment.’ “Ik hoop dat de animatie uiteindelijk vele jaren mee zal gaan en de komende tien jaar nog in het onderwijs gebruikt zal kunnen worden,” vertelt Ravelli.

Volgens Knoops zorgt deze animatie er ook voor dat je de levenscyclus van de meeste andere gelijksoortige virussen beter zult begrijpen. De basis van deze virussen is namelijk hetzelfde, alleen zijn de details anders.

De onderzoekers hopen met de animatie een breed publiek te bereiken. Van schoolgaande jeugd tot een wat ouder publiek. Bovendien hopen de onderzoekers, door de mooie beelden en muziek, ook mensen te intrigeren die geen kennis hebben van virussen en cellen.

De eerste reacties die de makers hebben ontvangen, gaan vooral over de schoonheid van de animatie. Daarnaast is er ook bewondering voor de manier waarop de onderzoekers al die details hebben kunnen achterhalen en hoe ingenieus de natuur werkt. Een enkeling vond het echter een ‘horror-movie’, omdat het mensen doet herinneren aan wat het virus de wereld heeft aangedaan. 

De Universiteit Maastricht en NWO verspreiden de animatie via diverse kanalen. Ook is er op woensdag 16 november in het NPO-televisieprogramma Atlas aandacht geschonken aan de animatie. De onderzoekers delen de animatie zelf onder een breed publiek in binnen- en buitenland.