Archeologie als brug tussen verleden en toekomst Luc Amkreutz 8e Eugène Dubois hoogleraar
Luc Amkreutz, conservator prehistorie bij het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden en bijzonder hoogleraar Public Archaeology aan de Universiteit Leiden, heeft een missie: het verleden toegankelijk en relevant maken voor een breed publiek. Hij is de nieuwe Eugene Dubois Wisselhoogleraar aan de Faculty of Science and Engineering van de Universiteit Maastricht. “Ik zie deze leerstoel als een unieke kans om de multidisciplinaire kracht van archeologie te benadrukken en om te laten zien hoe wetenschap en samenleving elkaar kunnen versterken,” vertelt hij tijdens een gesprek over zijn plannen.
Derde wetenschappelijke revolutie
Amkreutz’ werk draait om meer dan alleen het beschrijven van vondsten. “We leven in de derde wetenschappelijke revolutie binnen de archeologie,” legt hij uit. “Na de ontdekking van de ouderdom van de mens en de opkomst van de koolstofdatering, gebruiken we nu DNA-analyse, isotopenonderzoek en big data om het verleden tot leven te brengen. Met deze technieken komen we soms op intieme afstand van mensen uit een ver verleden: we weten hoe ze eruitzagen, waar ze vandaan kwamen, wat ze aten en welke ziektes ze hadden.”
Zijn benadering is per definitie multidisciplinair. “Ik ben prehistoricus, maar ik werk samen met genetici, geologen, data-analisten. Alleen door die synergie kunnen we grote vraagstukken beantwoorden.” Bij de Universiteit Maastricht ziet hij kansen om deze aanpak te versterken, bijvoorbeeld door samenwerking met het Maastricht Science Programme en het Maastricht MultiModal Molecular Imaging Institute, maar ook het Connexxion Lab, waar wetenschapscommunicatie centraal staat. “Hier kunnen we technieken uit verschillende disciplines combineren, van imaging tot DNA-analyse, en de resultaten vertalen naar een breed publiek.”
Geboren Limburger
Amkreutz’ band met Limburg is zowel persoonlijk als professioneel. “Ik groeide op in het Limburgse lösslandschap en zocht als kind en later als student de velden af rond de vuursteenmijnen van Rijckholt-St.-Geertruid. Die mijnen zijn een icoon van de Europese prehistorie: ze leverden 20 miljoen kilo vuursteen, geëxporteerd tot in Zuid-Duitsland. Dit was een van de eerste grote productiecentra van ons continent. Het gaf de mens de gereedschappen om land te bewerken en als boer te settelen.” Hij ziet kansen om met moderne technieken nieuw licht te werpen op deze mijnen. “Hoe kunnen we meer te weten komen over de handelsnetwerken, de technieken, de mensen achter deze eerste industrie?”
Het verleden moet leven
Een kernpunt in Amkreutz’ visie is de overdracht van kennis. “Archeologie staat of valt met hoe we het verleden vertellen. Of het nu gaat om tentoonstellingen, podcasts, of wetenschappelijke artikelen: we moeten laten zien waarom dit ertoe doet. Maastricht heeft veel expertise op het gebied van science communication. Ik hoop daar een bijdrage aan te leveren, bijvoorbeeld door studenten te betrekken bij projecten die wetenschap en samenleving verbinden.”
Een brug tussen disciplines en publiek
Amkreutz’ aanstelling is klein, “ik zal niet vijf dagen per week in Maastricht zijn”, maar zijn ambitie is groot. “Het gaat erom hoe we plekken en disciplines met elkaar verbinden. Welke projecten kunnen we opzetten waar techniek, archeologie en communicatie samenkomen? Ik kijk ernaar uit om met studenten en collega’s aan de slag te gaan, en om de archeologie van Limburg en daarbuiten een nieuwe impuls te geven. Archeologie is de enige discipline die duizenden jaren terugkijkt. Dat perspectief is waardevol, zeker in tijden van klimaatverandering en maatschappelijke uitdagingen. Ik wil laten zien: dit is niet alleen voor specialisten, dit is voor iedereen.”
Eugène Dubois-lezing
Doggerland: een verdwenen wereld als spiegel
Amkreutz geeft op 11 december een lezing over Doggerland bij Studium Generale. Doggerland is een verdwenen landschap dat 8000 jaar geleden nog Europa en Engeland verbond. “Het is uniek: door de uitzonderlijke conservering weten we vrij goed hoe mensen leefden in een dynamisch, uiteindelijk verdrinkend landschap. Het gaat over neanderthalers, jager-verzamelaars, maar ook over hoe menselijke gemeenschappen omgaan met klimaatverandering. Dat is geen ver-van-mijn-bed-show: het is een spiegel voor vandaag.”
11 dec, 20:00 uur – Aula, Minderbroedersberg 4-6
Over de Eugène Dubois Leerstoel
Sinds een aantal jaren is de bijzondere “Eugène Dubois Wisselleerstoel” gevestigd aan de Universiteit Maastricht. Ieder jaar wordt een nieuwe hoogleraar benoemd die onderwijs geeft aan de Universiteit en via Studium Generale, de Eugène Dubois Stichting en andere organisaties lezingen verzorgt. Luc Amkreutz neemt het stokje over van paleontoloog Fred Spoor.
De afgelopen jaren hebben de professoren Frans de Waal, Mark Stoneking, Carel van Schaik, Katerina Harvati, Josė Joordens en Tijs Goldschmidt deze leerstoel bezet.
Lees ook
-
UM nadrukkelijker onderdeel van grootschalige wetenschappelijke infrastructuur in Nederland
Elf consortia uit verschillende wetenschappelijke vakgebieden gaan starten met projecten van grote waarde voor de wetenschap. Daartoe stelt de Nederlandse rijksoverheid in totaal 197 miljoen euro beschikbaar. Wetenschappers van de Universiteit Maastricht (UM) zijn bij zeven van de elf projecten nauw...
-
Universiteit Maastricht draagt bij aan FASTTRACK: extreem snelle detectie van deeltjes bij CERN
De Universiteit Maastricht werkt mee aan het FASTTRACK-project, dat een NWO Roadmap-subsidie van 21,7 miljoen euro ontvangt. FASSTRACK maakt extreem snelle detectie van bostende deeltjes in de Large Hadron Collider mogelijk.
-
Harm Askes: “Mensen laten excelleren, zonder borstklopperij”
Harm Askes, de nieuwe vice-decaan van FSE “We bouwen verder aan een faculteit waar talent straalt, geen ego, wel impact, samenwerking en nieuwsgierigheid.”
