Wetenschapsagenda november 2013

“Measuring personal autonomy and social participation in older adults with a chronic physical illness”​

“Samen sterk”

“Circulating Monocytes in Atherosclerosis: Local or Systemic Actors?”

“Exploring the nature of social preferences and their economic significance: four experimental studies”

“Health literacy: a neglected European public health disparity”

“Prenatal screening à la carte? Ethical reflection on the scope of testing for foetal anomalies”

Nieuwe prenatale testen voor het vaststellen van foetale afwijkingen worden steeds sneller in de screeningspraktijk geïntroduceerd. In dit proefschrift worden de ethische implicaties van niet-invasieve (NIPT), gerichte en genoombrede prenatale testen onderzocht. Het blijkt dat sommige testen het doel van prenatale screening, namelijk zwangeren in staat stellen autonome reproductieve keuzes te maken, onder druk zetten. Daarom behoeft het standaard prenatale testaanbod heroverweging. Het alternatief van een geïndividualiseerde keuze wordt voorgesteld. Dit houdt in dat zwangeren een ‘menu met testopties’ krijgen aangeboden, waaruit zij zelf een keuze kunnen maken die het beste aansluit bij hun persoonlijke situatie, normen en voorkeuren. Op die manier wordt het meeste recht gedaan aan hun reproductieve autonomie. . Het testaanbod wordt wel beperkt door drie factoren. Het moet gaan om (ernstige) ziekte-gerelateerde afwijkingen; de informatie dient adequaat en niet te complex te zijn, zodat een geïnformeerde keuze daadwerkelijk mogelijk is, en de test mag geen bevindingen genereren die het recht op niet-weten van het toekomstige kind kan schaden. 

Trefwoorden:

prenatale screening, foetale afwijkingen, ethiek, reproductieve autonomie

“Strategy-proofness and Single-dipped Preferences”

“Valorization in Public Health Genomics: A Conceptual Development from Technology Transfer to Healthcare Integration”

De afgelopen tien jaar hebben we een exponentiële toename gezien van Personalised Medicine op de markt. Het is echter opvallend dat hun toepassing binnen gezondheidszorgsystemen, in de vorm van genoom-gebaseerde technologie, een enorme achterstand heeft. Tegen de tijd dat een technologie de markt van de gezondheidszorg bereikt, wordt die alweer als irrelevant gezien, omdat er in de verstreken tijd inmiddels een betere technologie in opkomst is. Dientengevolge zijn zowel de industrie als de burgers in het nadeel. Dit proefschrift is erop gericht om deze kwestie aan te pakken door een conceptueel frame te ontwikkelen waarmee, aan de hand van concrete voorbeelden, het hele spectrum van vertalend onderzoek naar (gepersonaliseerde) gezondheidszorg wordt gedekt. Als resultaat is dit model overgenomen in beleidsrapporten op hoog niveau binnen de EU, in richtlijnen voor de beste uitvoeringspraktijk, bij subsidies, industrie en binnen internationale conferenties.

Trefwoorden:

technologieoverdracht, gezondheidsbeleid, Public Health Genomics, Personalised Medicine, gezondheidszorg.

“Membership in International Organizations: Inequality among Equals”

“Long GnRH agonist protocol in IVF: approaches to optimizing treatment outcome”

“An analysis of health outcomes among sexual minorities with a focus on the HIV/AIDS epidemic among men who have sex with men in Belgium”

“Experimental Studies on New Therapeutic Approaches in Atrial Fibrillation”

Diabetes en obstructieve slaapapneu worden geassocieerd met het vaker voorkomen van boezemfibrilleren (AF). Dit onderzoek is verricht in diermodellen om de voedingsbodem voor AF te kunnen karakteriseren bij diabetes en obstructieve slaapapneu, en om mogelijke therapie-strategieën te vinden om aritmie tegen te gaan. Bij een rat met diabetes werden de structurele veranderingen die tot een verhoogde gevoeligheid voor boezemfibrilleren leidde, verminderd door de farmacologische remming van het enzym CathepsinA. Bij obstructieve slaapapneu is een negatieve thoracale druk tijdens obstructieve ademhaling verantwoordelijk voor het vaker voorkomen van boezemfibrilleren. Dit kon wel verminderd worden door het autonome zenuwstelsel te reguleren door middel van renale denervatie, maar niet door de beschikbare anti-aritmie medicijnen.

Trefwoorden:

fysiologie, boezemfibrilleren, diabetes, obstructieve slaapapneu.

“Energetics of the human mind; an effort to show the neural correlates of mental efforts”

“Fragmented Sleep – Fragmented Mind; The Role of Sleep in Dissociative Symptoms”

Titel van de rede vanprof.dr. Ronald Knibbe:

“Roes en Ratio: sociaal epidemiologische aspecten van middelengebruik”

Titel van de oratie van prof.dr. Dike van de Mheen:

“Zorgen voor morgen? The day after”

“Risk Stratification in Coronary Artery Disease; The Role of (bio)markers and Coronary CT-Angiography”

Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd de belangrijkste oorzaak van ziekte en overlijden. Atherosclerose (slagaderverkalking) leidt tot vernauwing van de kransslagvaten. Met behulp van een CT-scan van het hart is het mogelijk om meer inzicht te krijgen in de aanwezigheid en ernst van atherosclerose. De CT-scan kan gebruikt worden voor het stellen van een diagnose en geeft tevens informatie over de prognose. In dit proefschrift hebben we kenmerken van atherosclerose gecombineerd met bepaalde stofjes (biomarkers) in het bloed om zodoende beter te kunnen inschatten wie meer risico loopt op het krijgen van een hartinfarct.

Trefwoorden:

Hart- en vaatziekten, slagaderverkalking, CT-scan, biomarkers

“Clinical cardiac computed tomographic angiography implications for risk stratification”

In dit proefschrift wordt de waarde van cardiale CT scans in patiënten met pijn op de borst onderzocht. Deze techniek beeldt kransslagvaten af op een patiëntvriendelijke manier. De voorspellende waarde voor toekomstige hartinfarcten en dotterbehandelingen blijkt hoger dan die van andere technieken, zoals een inspanningstest. Naast het aantonen van vernauwingen wordt ook de vaatwand afgebeeld. Aangetoond wordt dat het afbeelden van deze vaatwand belangrijke informatie biedt, waarmee toekomstige hartinfarcten nog beter kunnen worden voorspeld. Het is nu mogelijk om kransslagvaten en aderverkalking in groter detail te bekijken. Hoog risico patiënten, die wellicht agressievere medicamenteuze behandeling verdienen, kunnen daardoor beter worden opgespoord.

Trefwoorden:

cardiale CT scan, diagnose, preventie

“Ultrasound-guided foam sclerotherapy for treating varicose veins”

“The design of R&D alliance contracts” 

Deze dissertatie bevat vier empirische studies op het gebied van onderzoeks- en ontwikkelingsallianties (R&D-allianties) en bijbehorende contracten in de biotechnische en farmaceutische industrie. De algemene onderzoeksvraag was: welke factoren bepalen, of zijn geassocieerd met, de manier waarop R&D-alliantiecontracten tussen bedrijven worden vormgegeven? Meer specifiek; deze dissertatie onderzoekt factoren die (1) de allocatie van controle rechten (2) de coördinatie tussen bedrijven (3) eventuele dispuut resolutie en (4) rekruteringsbeleid van partijen in een R&D alliantie beïnvloeden. De resultaten zijn vooral van belang voor bedrijven die geïnteresseerd zijn in samenwerkingsverbanden met andere bedrijven.

Trefwoorden:

R&D, contracten, strategische allianties

“Minimally Invasive Techniques in Foregut Surgery”

“Assessing Governance Assessments; The case of Mozambique governance assessments in the context of aid effectiveness discourse”

Deze casestudy sluit aan bij de huidige kijk op de relatie tussen bestuur, effectiviteit van hulp en ontwikkeling van een land. Het onderzoek laat zien dat de beoordeling van verschillende geselecteerde donorinstellingen, ondanks de verschillen in hun conceptuele en operationele benaderingen, een vergelijkbaar beeld geven van de kwaliteit van bestuur in Mozambique,. Deze beoordelingen leveren een positieve bijdrage aan het bestuur in Mozambique doordat ‘spelers’ buiten de overheid een duidelijker stem krijgen en hun zorgen erkend worden. Van de invloed van de beoordelingen van het bestuur wordt echter gezegd dat ze ondermijnend zijn vanwege het beperkte verspreidingsbeleid van de hulporganisaties en hun top-down benaderingen. Om het bestuur goed te kunnen beoordelen moet er een verschuiving plaatsvinden van bestuursbeoordelingen van het donorland naar beoordelingen van het land zelf. Dat betekent gezamenlijke beoordelingen die voortbouwen op land-specifieke analyses van wat bestuur inhoudt, en een situatie waarin het land zelf eigenaar is van de beoordelingsprocessen en de beoordelingsresultaten.

Trefwoorden:

bestuur, effectiviteit van (ontwikkelings)hulp

“Novel strategies for making myasthenia less gravis: targeting plasma cells and the neuromuscular junction”

“Hemispheric asymmetries in fronto-parietal networks underlying attentional control”

“Prostaglandins  and Phosphodiesterases in the Urinary Bladder Wall”

Het overactieve blaassyndroom komt bij ongeveer 1 op de 6 mensen boven de 40 jaar voor. Patiënten hebben last van plotse, niet te onderdrukken, aandrang om te plassen. Zij plassen doorgaans vaker en zijn meestal incontinent voor urine. Momenteel zijn er weinig effectieve medicijnen voor handen. 
In dit proefschrift wordt, door middel van onderzoek in caviablazen (die veel lijken op de menselijke blaas), gezocht naar nieuwe aangrijpingspunten voor behandeling. Maastrichts onderzoek heeft als eerste ter wereld, de prostglandine E2 receptoren (EP1 en EP2) in de blaaswand aangetoond. Prostaglandinesysteem is vooral bekend als aangrijpingspunt voor medicijen als Iboprufen en Diclofenac. Ten tweede, is de verdeling van fosfodiësterase enzym in de blaaswand bestudeerd en aangetoond. Dit verklaart het effect van Viagra en Cialis op plasklachten, naast hun bekende toepassing voor impotentie. Deze resultaten leiden hopelijk tot ontwikkeling van nieuwe medicijnen tegen overactieve blaas. Zo is Cialis recentelijk ook geregistreerd als behandeling voor een overactieve blaas bij mannen.

Trefwoorden:

overactieve blaas syndroom (OAB) , Prostaglandine , fosfodiesterase type 5 (PDE5) , detrusor overactiviteit, incontinentie, medicijnen 

“Netwerken”

“Loco-regional control or breast cancer with an emphasis on the role of young age and lobular histology”

Lange tijd heeft er twijfel bestaan over de veiligheid van een borstsparende behandeling bij jonge vrouwen met borstkanker. Onderzoek van twee decennia laat met name de laatste jaren een sterke verbetering zien van de lokale ziektecontrole met een recidiefkans van slechts 3,3% na 5 jaar. Deze verbetering is vooral een gevolg van de toename van zowel het gebruik als de effectiviteit van aanvullende behandeling met chemotherapie en/of hormonale therapie . 
De huidige opzet van de nacontrole voor jonge vrouwen na borstsparende behandeling is geen garantie voor een vroegtijdige detectie van terugkeer van ziekte in de borst. Uit dit onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van de patiënten de teruggekeerde tumor zelf ontdekt. Bij een kwart van deze lokale recidieven was de tumor bij ontdekking groter dan 2 cm. Suggesties voor verbeteringen in de diagnostiek worden gegeven.

Trefwoorden:

borstkanker, borstbesparende behandeling, diagnostiek, nacontrole

“Working on activation; analyses of stories about vocational rehabilitation of people with disabilities in the Netherlands”

Trefwoorden:

Arbeidsre-integratie; arbeidsbeperkingen; narratief onderzoek

“Peer Feedback to Enhance Learning in Problem-Based Tutorial Groups”

Het succes van het onderwijsmodel, Probleemgestuurd Onderwijs, daar waar de Universiteit Maastricht om bekend staat, hangt o.a. af van de kwaliteit van de discussie tijdens de onderwijsgroep. Helaas verloopt deze niet altijd optimaal. Uit dit promotieonderzoek blijkt dat de kwaliteit van de bijdragen van studenten aan deze discussie samenhangt met het cijfer dat ze vervolgens halen op de toets. Daarom is verder onderzocht of studenten baat hebben bij het ontvangen van feedback van hun groepsgenoten (peer feedback) over hun gedrag in de onderwijsgroep. Uit één onderzoek blijkt dat vooral studenten die een minder goede bijdrage aan de discussie leverden, baat hebben bij feedback en uit een vervolgonderzoek blijkt dat vooral de mannelijke studenten baat lijken te hebben bij de peer feedback

Trefwoorden:

Probleemgestuurd Onderwijs, kwaliteit, peer feedback

“The Universal Periodic Review Mechanism of the United Nations Human Rights Council: Transforming the Human Rights Discourse”

De universele periodieke doorlichting (UPR) is opgezet om inzicht te krijgen in hoe goed lidstaten van de VN zich houden aan hun verplichtingen wat mensenrechten betreft. Elke vier jaar rapporteren VN-lidstaten over de status van mensenrechten binnen hun land, krijgen ze manieren aangereikt om hun mensenrechtenstatistieken te verbeteren en beantwoorden ze vragen van andere landen tijdens een drie uur durend interactieve dialoog. In dit proefschrift wordt de conclusie getrokken dat het UPR-proces de potentie heeft om het gesprek over mensenrechten te veranderen, omdat landen -voor het eerst - verantwoordelijk gehouden kunnen worden voor verplichtingen met betrekking tot alle mensenrechten en niet alleen de rechten die onder de conventies vallen die het land heeft goedgekeurd.

Trefwoorden:

mensenrechten, Verenigde Naties, universele periodieke doorlichting (UPR)

“The process of end-of-life decisions regarding people with intellectual disabilities”

Mensen met een verstandelijke beperking zijn vaak niet in staat om beslissingen rond hun levenseinde te nemen. Wettelijke vertegenwoordigers, meestal familieleden, hebben een helder idee over de kwaliteit van leven van hun naaste met een verstandelijke beperking en blijken zich erg verantwoordelijk te voelen voor het nemen van deze beslissingen. Ze ervaren dit als zwaar. Artsen vinden de mening van naasten uiterst belangrijk, maar maken niet altijd duidelijk dat de dokter uiteindelijk verantwoordelijk is voor deze beslissingen. Artsen willen conflicten met wettelijke vertegenwoordigers vermijden en voelen zich kwetsbaar. Een dialoog over dit onderwerp dient ver voor het te verwachten levenseinde te beginnen.

Trefwoorden:

verstandelijke beperking, beslissingsvaardigheden, levenseinde

“Studying biomarkers in populations at genetic and  clinical high risk for psychosis”

Over het biologische proces dat leidt tot het ontstaan van een psychose, is nog veel onbekend; wel is duidelijk dat de stof dopamine in de hersenen waarschijnlijk een rol speelt. Een probleem bij onderzoek hiernaar is dat het ziekteproces zelf ook leidt tot biologische veranderingen. Daarom zijn in dit proefschrift twee groepen patiënten onderzocht die (nog) geen psychose hebben, maar wel een verhoogd risico hebben op een psychose: (1) een groep jonge mensen met een klinisch verhoogd risico; (2) een groep volwassenen met  een genetisch verhoogd risico.  Hierbij is onder andere gebleken dat bij mensen met een klinisch verhoogd risico op psychose de ernst van de pre-psychotische symptomen correleert met een hogere concentratie dopamine in een bepaald gebied van de hersenen: het striatum.  Een verstoring van het dopamine-systeem lijkt dus vooraf te gaan aan het ontstaan van de eerste psychose.

Trefwoorden:

psychose, risico, biologische veranderingen, dopamine

“Epigenetic regulation of BDNF-TrkB signaling in the pathophysiology and treatment of mood disorders”

“From Reaganomics to Eurocrisis: 30 jaren in Maastricht”