Wetenschapsagenda mei 2015

“From home towards the nursing home in dementia; informal caregivers’ perspectives on why admission happens and what they need”

In dit proefschrift zijn redenen voor opname in een verpleeghuis van mensen met dementie bestudeerd vanuit het perspectief van de mantelzorger. Daarnaast zijn de behoeften die mantelzorgers ervaren gedurende dit proces in kaart gebracht. Mantelzorgers benoemen vooral redenen gerelateerd aan de persoon met dementie als reden voor opname, zoals agressie, dwaalgedrag, toenemende hulpbehoeften en cognitieve achteruitgang. Redenen gerelateerd aan de mantelzorgers zelf worden wel gerapporteerd, maar in veel mindere mate. Op basis van de resultaten wordt aanbevolen dat mantelzorgers goed begeleid worden door professionele zorgverleners gedurende het transitie proces van hun naaste. Dit houdt in dat mantelzorgers ook na opname in aanmerking dienen te komen voor zorg of begeleiding. Ook wordt gepleit dat zorgverleners minder snel behoeften van mantelzorgers “invullen” en beter luisteren naar de mening van mantelzorgers.

Trefwoorden:

dementie, mantelzorg, opname

“Elusive citizenship”

“Making sense of environmental responsibility; Investigating environmental stewardship among retail employees and consumers”

Het is niet eenvoudig om milieuvriendelijk gedrag te stimuleren aangezien het vaak persoonlijke nadelen heeft op de korte termijn, terwijl de voordelen vooral ten goede komen aan het collectief op de lange termijn. Om milieuvriendelijk gedrag te stimuleren kan het helpen om een sterk gevoel van verantwoordelijkheid voor het milieu (milieurentmeesterschap) te creëren. Dit proefschrift laat zien dat filiaalmanagers een sleutelrol spelen in het creëren van milieurentmeesterschap onder verkopers en hoe dat leidt tot o.a. milieuvriendelijkere verkopen. Daarnaast is het mogelijk om milieurentmeesterschap te stimuleren onder consumenten, door zowel de affiniteit met toekomstige generaties alsook het gevoel dat een individu invloed op het milieu kan hebben, te vergroten.

Trefwoorden:

Milieuvriendelijk gedrag, milieurentmeesterschap, verantwoordelijkheid, consumentengedrag, retail.

“Risks and Benefits of Regional Anesthesia in the Perioperative Setting”

In dit proefschrift zijn verschillende risico's en voordelen van plaatselijke verdoving bij operaties onderzocht. In Nederland is er het laatste decennium een stijging van het aantal operaties van 1,1 naar 1,4 miljoen per jaar. Dit maakt evaluatie van optimale peri-operatieve zorg inclusief anesthesie van groot belang. Grote studies zijn nodig om de veiligheid van de verdoving aan te tonen, maar praktijkaanbevelingen zijn vaak gebaseerd op kleine studies. Vergelijking van plaatselijke verdoving met algemene anesthesie is een beperkte benadering en onderschat de mogelijke voordelen van gecombineerde technieken bij een hoog risico populatie. Een ander aspect is de ontwikkeling van betere postoperatieve pijnmanagement programma’s bij specifieke operaties. Werking van katheters bijvoorbeeld kunnen worden beïnvloed door de eigenschappen van het materiaal. Tot voor kort waren geen systematische onderzoeken nodig voor het verkrijgen van een Europees keurmerk (CE). De resultaten van dit onderzoek tonen de noodzaak daarvan aan. 

Trefwoorden:

anesthesie, plaatselijke verdoving

“Credit in the economy: small business default correlation and firms co-movements”

Kleine bedrijven spelen een cruciale rol in iedere ontwikkelde economie. Ongeveer 50% van de beroepsbevolking is in dienst bij kleine bedrijven. Zij vormen de drijvende kracht achter innovatie. Om die reden steunen beleidsmakers en toezichthouders de financiering van hun activiteiten, zodat ze kunnen groeien en hun mogelijkheden kunnen benutten. Aan de hand van een reeks onderzoeken naar het kredietrisico van kleine bedrijven wordt aangetoond dat dit risico niet zozeer verband houdt met de economie of omstandigheden binnen een bedrijfstak, als wel met kenmerken van het bedrijf in kwestie. We ontdekten dat er een relatie bestaat tussen problemen binnen de consumentenindustrie en een hoger kredietrisico van leveranciers aan kleine bedrijven. Daarnaast ontdekten we dat het handelskrediet een belangrijke route vormt waarlangs problemen zich kunnen uitbreiden van het ene naar het andere bedrijf.

Trefwoorden:

kleine bedrijven, kredietrisico

“Microvascular dysfunction and diabetes: a vicious cycle?”

“Robotics-assisted treadmill exercise for cardiovascular rehabilitation early after stroke”

“Selective stimulation of the subthalamic nucleus in Parkinson’s disease; dream or near future”

Patiënten met een gevorderd stadium van de ziekte van Parkinson worden behandeld middels diepe hersenstimulatie van de nucleus subthalamicus. Naast gunstige effecten op het bewegen, treden er bij een deel van de patiënten gedragsbijwerkingen op. Het doel van dit promotieonderzoek was om te proberen alleen dat deel van de nucleus subthalamicus te stimuleren dat verantwoordelijk is voor de motoriek. Uit het onderzoek bleek dat het motorische gebied niet strikt te scheiden was van de niet-motorische gebieden. Echter, door de snelle technische vooruitgang zal de diepe hersenstimulatie techniek verder verfijnd worden en resulteren in een betere behandeling voor de patiënt.

Trefwoorden:

ziekte van Parkinson, diepe hersenstimulatie

“Preeclampsia is more than a vascular disease”

“Bundle Branch Block and Benefit from Cardiac Resynchronization Therapy”

Hartfalen is een frequente chronische ziekte en het gevolg van een verminderde pompfunctie. De behandeling is duur en het sterftecijfer hoog, met name bij vrouwen. Een oorzaak is het niet synchroon samentrekken van de hartwanden. Dit kan worden gecorrigeerd door middel van cardiale resynchroniserende therapie met een pacemaker (CRT). Dit proefschrift toont aan dat vrouwen ten opzichte van mannen: 1. een lagere criteriumdrempel voor CRT hebben; 2. meer profijt hebben van CRT, waarbij minder klachten en sterfte; 3. CRT echter minder vaak aangeboden krijgen dan mannen; en 4. ondervertegenwoordigd zijn in klinisch onderzoek en zonder vermelding van uitkomsten per geslacht. 

Trefwoorden:

vrouwen, cardiologie, hartfalen, cardiale resynchronisatie therapie, sterfte

“Critically III Older Patients Treated in Intensive Care Units: Long-Term Consequences”

In dit proefschrift werden de langetermijngevolgen van de behandeling van oudere patiënten op een intensive care onderzocht. De kwaliteit van leven, het gebruik van gezondheidszorgmiddelen en de aanwezigheid van belastende symptomen zoals pijn, angst en onrust werden bestudeerd. Uit de studieresultaten blijkt dat oudere patiënten aangeven een goede kwaliteit van leven te hebben en geen toename van langdurige pijn, angst of onrust ervaren vergeleken met een groep op leeftijd gepaarde (‘gematched’) studiedeelnemers tot een jaar na het verblijf op een intensive care. Geconcludeerd wordt dat oudere patiënten zodanig kunnen herstellen dat zij vrijwel zelfstandig thuis kunnen wonen en niet hoeven te worden opgenomen in dure instellingen wanneer voldoende gezondheidszorgmiddelen worden ingezet om hen te ondersteunen, zoals frequente contacten met hun huisarts, toegankelijke revalidatieprogramma’s en zorg die aan huis wordt geleverd. Op basis van deze gegevens is de behandeling van oudere patiënten op een intensive care gerechtvaardigd, evenals het opstellen van een plan om voldoende middelen te bieden om oudere patiënten die thuis wonen te ondersteunen.

Trefwoorden:

intensive care, oudere patiënten, langetermijngevolgen

“Vascular dysfunction: at the heart of cardiovascular disease, cognitive impairment and depressive symptoms”

In dit proefschrift werd gekeken naar de schadelijke effecten van een verslechterde functie van bloedvaten op het lichaam. Het blijkt dat een verslechterde functie van grote vaten (door vaatverstijving), kleine vaatjes (microvasculaire disfunctie) en de binnenbekleding van bloedvaten (endotheeldisfunctie) niet alleen een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van hart- en vaatziekten, maar ook bij het ontstaan van dementie en een depressie. Vaatdisfunctie is hiermee een belangrijk nieuw aanknopingspunt in de preventie en behandeling van hart- en vaatziekten, dementie en depressie. Er werd gebruik gemaakt van verschillende studies, onder meer De Maastricht Studie, De Hoorn Studie, AGES-Reykjavik Studie en De Rotterdam Studie. 

Trefwoorden:

bloedvaten, vaatdisfunctie, hart- en vaatziekten, dementie, depressie

“Methylglyoxal, the glyoxalase pathway and advanced glycation endproducts in type 2 diabetes and cardiovasculair disease”

Mensen met type 2 diabetes ontwikkelen meer aderverkalking en hebben een sterk verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Een mogelijke verklaring is dat mensen met diabetes meer versuikerde eiwitten (advanced glycation endproducts) stapelen in hun aderverkalkingen, met schadelijke effecten als gevolg. In dit proefschrift wordt beschreven dat hogere in bloed gemeten waarden van versuikerde eiwitten samenhangen met een hoger risico op ontwikkelen van hart- en vaatziekten in mensen met type 2 diabetes. Hogere waarden van versuikerde eiwitten in aderverkalkingen tonen een samenhang met meer ontsteking en weefselsterfte van de aderverkalking. Remming van versuikerde eiwitten kan mogelijk hart- en vaatziekten voorkomen, en metingen van versuikerde eiwitten kunnen mogelijke voorspellingen van hart- en vaatziekten in mensen met type 2 diabetes verbeteren.

Trefwoorden:

type 2 diabetes, aderverkalking, versuikerde eiwitten, hart- en vaatziekten

“Translabial 3D ultrasound for diagnosing levator ani defects in women with pelvic organ prolapse”

“Faculty development for medical professionalism in an Arabian Context”

“Multi-Agent Learning Dynamics”

Multi-agent systemen worden binnen het vakgebied van kunstmatige intelligentie gebruikt om een scala aan complexe problemen uit onze huidige maatschappij te modelleren en op te lossen. De complexiteit van zulke systemen maakt het noodzakelijk dat individuele agenten zelfstandig kunnen leren om hun gedrag te optimaliseren. Een belangrijke uitdaging is om kwalitatief en theoretisch inzicht te krijgen in de dynamiek van deze lerende multi-agent systemen, aangezien het resultaat vooraf vaak moeilijk te voorspellen is. In dit proefschrift wordt beschreven hoe methodes uit de evolutionaire speltheorie hierbij kunnen helpen. Vervolgens worden deze methodes toegepast op onder andere sociale netwerken en de aandelenmarkt.

Trefwoorden:

kunstmatige intelligentie, multi-agent systemen, speltheorie

“Modulation of vascular inflammation; cell type specific effects by ADAMs and HDL”

De belangrijkste oorzaak van hart- en vaatziekten is aderverkalking. Dit proefschrift richt zich op de regulatie van ontsteking, een cruciale motor van aderverkalking, door het moduleren van high density lipoproteins (HDL, oftewel het “goede cholesterol”) en eiwit modificaties gemedieerd door A Disintegrin And Metalloprotease (ADAM) enzymen. We hebben aangetoond dat de aanwezigheid van ADAM10 in bloedcellen of endotheelcellen tegenovergestelde effecten heeft op aderverkalking. Daarnaast zien we ook cel specifieke effecten van HDL, namelijk ontstekingsremmende effecten op gladde spiercellen, maar ontstekingsbevorderende effecten op macrofagen. De beschreven cel specifieke effecten zijn belangrijk voor de ontwikkeling van doelgerichte en patiënt specifieke therapieën.

Trefwoorden:

aderverkalking, ontsteking, enzymen

“Oxidative stress responses in hepatocarcinogenesis; Unravelling the mechanisms using a toxicogenomics approach”

“Clinical evaluation of pulsed electromagnetic field treatment for acute scaphoid fractures”

Scaphoïdfracturen zijn relatief veel voorkomende fracturen onder jonge, actieve mensen waarbij falende of te laat geïnitieerde behandeling tot ernstige gezondheidsgerelateerde, economische of sociale problemen kan leiden. In dit proefschrift wordt de invloed van pulsed electromagnetic field (PEMF) botgroeistimulatie op de genezing van acute scaphoïd fracturen beschreven. Het doel van ons onderzoek was om vast te stellen of de behandeling met PEMF botgroeistimulatie beter was dan de huidige gipsbehandeling. Concluderend bleek het gebruik van PEMF botgroeistimulatie geen significant voordeel op te leveren en wordt dan ook afgeraden omdat het wel duurder is dan de standaard conservatieve behandeling. Echter, de geobserveerde positieve effecten van PEMF botgroeistimulatie op de tijd tot genezing in een subgroep van onverplaatste, stabiele scaphoïd fracturen dragen bij aan de noodzaak om de invloed van PEMF botgroeistimulatie op het genezingsproces van acute fracturen verder doelgericht te onderzoeken.

Trefwoorden:

scaphoïdfracturen, behandeling, PEMF botgroeistimulatie

“Health Technology Assessment in Epilepsy; economic evaluations and preference studies”

Stijgende zorgkosten maken een goede afweging tussen kosten, klinische effecten en kwaliteit van leven noodzakelijk. Dit proefschrift beschrijft onderzoek naar kwaliteit van leven van epilepsiepatiënten, voorkeuren t.a.v. epilepsiediagnostiek, kosten van bijwerkingen en de kosteneffectiviteit van het ketogeen dieet; een behandelmethode voor kinderen met epilepsie bij wie medicijnen niet (voldoende) helpen. Om ouders en kinderen te ondersteunen bij het volgen van het dieet is een speciale ‘receptenwebsite’ (ketogeenmenu.nl) ontwikkeld. Na vier maanden daalde bij de helft van de kinderen die het dieet volgden de aanvalsfrequentie met meer dan 50%. In de controlegroep behaalde slechts 18,2% dit resultaat. Er werd geen onomstotelijk bewijs gevonden voor de kosteneffectiviteit van het ketogeen dieet.

Trefwoorden:

Kosteneffectiviteit, epilepsie, ketogeen dieet

“Alles draait om de chemie”

“Interictal epileptiform acivity as a marker for clinical outcome”

Interictale epileptiforme activiteit (IEA) is een naam voor korte elektrische storingen die bij patiënten met epilepsie in een EEG te zien kunnen zijn (electro-encephalografie). Dit zijn als het ware een soort vonkjes die de hersenen afgeven, ook als er geen aanval is (inter-ictaal betekent tussen aanvallen in). Het vinden van deze IEA in een EEG geeft een gevoeligheid voor epilepsie aan. De hoeveelheid verschilt per patiënt en per ziektebeeld. Het tellen van de hoeveelheid IEA bleek geen goede methode om behandelingen voor individuele patiënten mee te beoordelen, ook al was er op groepsniveau wel een relatie tussen de (verandering in) de hoeveelheid IEA en aanvallen. 
Verder bleek een grotere hoeveelheid IEA gerelateerd te zijn aan verminderde denkfuncties bij kinderen, onder andere de verwerkingssnelheid van informatie en lezen. Mogelijk is het zinvol in de toekomst een trial op te zetten waarbij kinderen met grote hoeveelheden IEA toch worden behandeld met medicatie, ter verbetering van hun leerproblemen, ook als ze geen of heel weinig aanvallen (meer) hebben. 

Trefwoorden:

interictale epileptiforme activiteit (IEA), diagnose, behandeling, cognitieve vaardigheden

“Influencing panic; Experimental and clinical studies into determinants of panic severity”

De impact van genetische en omgevingsfactoren op de paniekstoornis (PD) en de factoren die invloed hebben op cognitieve gedragstherapie (CGT) in de behandeling van de PD werden onderzocht. Patiënten met een PD die regelmatig roken reageren sterker tijdens een CO2 challenge. Een korte en intensieve gedragstherapie gericht op agorafobie bij PD geeft hetzelfde resultaat dan een langere en minder intensieve therapie. In een grote groep ambulante PD patiënten wordt aangetoond dat CGT gericht op de PD ook de comorbide depressieve symptomen doet afnemen. Het  5-HTTLPR  genotype lijkt ook een invloed te hebben op de uitkomst van CGT gericht op PD.

Trefwoorden:

paniekstoornis, genetische factoren, omgevingsfactoren, gedragstherapie

“Proactive coping post stroke: The Restored4Stroke Self-Management study”

Jaarlijks krijgen 40.000 mensen in Nederland een beroerte. Na een beroerte is het vaak moeilijk om grip te krijgen op de veranderingen. Met de Restore4Stroke Zelfmanagement studie is onderzocht of het helpt om CVA getroffenen en hun partners proactieve coping te leren, d.w.z. om hen te leren om al tijdens het plannen van een doel te anticiperen op mogelijke hinderlijke gevolgen van het CVA. Proactieve coping bleek een belangrijke indicator van psychosociaal functioneren na een CVA. Echter, het groepsgewijs aanleren van dergelijke strategieën aan CVA getroffenen en partners leidde niet tot een toename van proactieve coping of tot minder restricties in participatie. Mogelijk kunnen onze resultaten worden verklaard doordat de interventie niet optimaal is geïmplementeerd, of hebben contextuele, persoonlijke en therapeutische factoren de uitkomsten van onze interventie beïnvloed. Daarom is meer onderzoek nodig naar deze factoren.

Trefwoorden:

beroerte, behandeling, zelfmanagement

“Mineral dust induced pneumoconiosis: a pivotal Role for the inflammasome”

Stoflong is wereldwijd de belangrijkste stofziekte en ontstaat meestal door blootstelling aan kristallijne minerale vezels en deeltjes. In dit proefschrift is in kaart gebracht welke genen worden geactiveerd of uitgeschakeld na blootstelling van longcellen aan asbest of mijnstof en welke mechanismen een rol spelen in het ontstaan van dergelijke ziekten. Het eiwit ‘inflammasome’ blijkt een belangrijke rol te spelen in de onderliggende ontsteking die aan de basis ligt van deze aandoening. Daarbij werd in longcellen aangetoond dat activering van dit eiwit op zijn beurt aanleiding geeft tot reacties die geassocieerd zijn met verstijving van weefsel, een eigenschap voor de beroepsziekten asbestose en silicose. Verder werd bij mijnwerkers met stoflongen, ontdekt dat dit eiwit ook een rol kan spelen in de ontwikkeling van het ziektebeeld. Dit onderzoek kan bijdragen aan  ontwikkeling van nieuwe medicijnen.

Trefwoorden:

asbestose, silicose, pathogene mechanismen

“Lifestyle and Diabetes Type 2- Closing the evidence gap between research and practice”

“Leer me dansen: de tango tussen bio en materialen”