Wetenschapsagenda februari 2014

“Fetal development after antenatal exposures: Chorioamnionitis and maternal glucocorticoids”

In de Westerse Wereld, wordt bijna 13% van alle kinderen te vroeg geboren. Vroeggeboorte veroorzaakt 75% van de neonatale sterfte. Een van de oorzaken van vroeggeboorte is chorioamnionitis, een infectie van het vruchtwater en de vruchtvliezen In dit proefschrift is op een schaapmodel onderzocht hoe chorioamnionitis de long ontwikkeling, hersenontwikkeling en het immuunsysteem van de foetus kan veranderen en hoe dit dan kan bijdragen tot neonatale ziektes na de geboorte.  Het onderzoek toont aan dat blootstelling aan chorioamnionitis kan leiden tot een onderontwikkelde longstructuur en tot een verandering van de thymus en milt waardoor er een soort chronische inflammatie ontstaat die verdere schade toebrengt.  Ook de foetale hersenen ondervinden schade met als gevolg mogelijke neurologische complicaties. Door beter te begrijpen hoe chorioamnionitis de ontwikkeling van de organen verstoort, kunnen we in een volgende stap gerichtere therapieën gaan testen om deze ontwikkeling tegen te gaan of de schadelijke inflammatie te verminderen.

Trefwoorden:

vroeggeboorte, chorioamnionitis

“Ultra low-field strenght intraoperative MRI for Glioblastoma Surgery”

Dit proefschrift evalueert de toegevoegde waarde van een hersenscanner op de operatiekamer bij de behandeling van kwaadaardige hersentumoren. Het onderzoek richt zich op diverse aspecten van deze behandeling. Ten eerste de betrouwbaarheid van volume-metingen om de mate van tumorresectie vast te stellen. Ten tweede de vraag in hoeverre dat wat de scanner tijdens de operatie aan afwijkend weefsel toont, daadwerkelijk overeenkomt met tumorweefsel. Tot slot een tussentijdse rapportage van een studie die deze behandeling met scanner vergelijkt met de standaardbehandeling. De conclusie van het proefschrift is dat deze (dure) scanner voor dit soort tumoren weinig meerwaarde lijkt te hebben, en daarvoor niet in andere centra aangeschaft hoeft te worden.

Trefwoorden:

hersenscanner, behandeling hersentumoren

“Free as a bird?; the effect of choice restrictions on Consumer decision making”

Bijna iedere beslissing die een individu neemt, is op de een of andere manier beperkt. Die beperkingen kunnen intern (bijvoorbeeld dieetvoorschriften) of extern (bijvoorbeeld beperkte variatie in het assortiment in supermarkten) zijn. Het onderzoek richt zich op de invloed die dergelijke keuzebeperkingen hebben op de besluitvorming van consumenten. Aangetoond wordt dat wanneer iemand op dieet is, hij/zij meer behoefte heeft aan variatie bij het uitzoeken van voedingsproducten. Daarnaast blijkt dat wanneer er herhaaldelijk foto’s van graatmagere modellen worden getoond aan iemand die op dieet is, hij/zij mogelijk juist aankomt in plaats van afvalt. En wanneer er uitsluitend foto’s worden getoond die een beperkte keuze aangeven (bijvoorbeeld advertenties met een beperkte variatie), mensen juist besluiten variatie te zoeken (bijvoorbeeld door veel verschillende soorten snoeprepen te kiezen). Dit proefschrift heeft praktische relevantie voor diverse marktpartijen, namelijk voor merken en de detailhandel, maar ook voor de overheid en organisaties die betrokken zijn bij het welzijn van mensen.

Trefwoorden:

keuzebeperking, dieet, magere modellen, variatiezoekend gedrag, variatie in het assortiment

“It’s in the way that you use it; usage behavior, sales performance, and their Interrelationships” 

In dit proefschrift worden de digitale sporen van het gebruik van producten en diensten geanalyseerd aan de hand van grote databestanden en geavanceerde econometrische methoden. In één studie wordt de effectiviteit van gratis proefaanbiedingen bij het werven van nieuwe klanten onderzocht. Klanten die zijn afgekomen op gratis proefaanbiedingen (bijvoorbeeld drie maanden digitale televisie op proef) zeggen eerder hun contract op en maken minder gebruik van essentiële onderdelen van het pakket dan vaste klanten (bijvoorbeeld het gebruik van tv of video on demand). Daar staat tegenover dat ze sterker reageren op marketingcommunicatie, hetgeen mogelijkheden biedt om hun klantwaarde te verhogen. In een tweede studie richt de auteur zich op de snelle digitalisering van de entertainmentindustrie. Een van de conclusies van deze studie is dat online muziekpiraterij de verkoop van muziek verdringt. Toch raken klanten door piraterij ook geïnteresseerd in artiesten, met als gevolg dat een aantal ‘piraten’ in de toekomst alsnog overgaat tot de aankoop van muziek. Hierdoor neemt het negatieve effect van piraterij af met ongeveer 55%.

Trefwoorden:

digitale sporen, gebruik door klanten, data-analyse, marketingcommunicatie 

“The Nature and Consequences of School Choiche”

In Nederland bestaat een vrije schoolkeuze. Dat betekent dat ouders hun kinderen naar een school kunnen sturen die naar hun mening het beste onderwijs biedt. In dit proefschrift wordt onderzocht hoe ouders tot hun schoolkeuze komen en welke invloed de kwaliteit van een school op de cognitieve ontwikkeling van een kind heeft. Uit de resultaten komt naar voren dat een vrije schoolkeuze scholen mogelijk niet alleen aanzet tot onderlinge concurrentie, maar ook tot specialisatie om zo tegemoet te komen aan de behoeften van een heterogene samenleving. Daarnaast tonen we aan dat vooral kinderen met een relatief laag startniveau van cognitief functioneren baat hebben bij onderwijs op een school met relatief hoge CITO-scores.

Trefwoorden:

schoolkeuze, cognitieve ontwikkeling, CITO-scores, ‘peergroup’ effecten

“Integrating personalised perspectives into Child and Youth Health Care: A long and winding road?"

Het is van belang ervoor te zorgen dat alle takken binnen de gezondheidszorg profijt hebben van de toegenomen kennis die op het gebied van het menselijk genoom is vergaard. De focus van dit proefschrift ligt op de wijze waarop deze kennis wordt geïntroduceerd binnen de Jeugdgezondheidszorg (JGZ). Deze toegenomen kennis kan hier van nut zijn voor de familiegeschiedenis, waarin immers informatie over zowel de omgeving als het genetisch profiel van het kind gecombineerd wordt. Indien dergelijke informatie ook in bredere zin wordt gebruikt, kan er niet alleen een bijdrage worden geleverd aan een vroege opsporing van ziekten (in het bijzonder die van psychosociale aard), maar ook aan preventiestrategieën. In het laatste deel van dit proefschrift wordt aandacht besteed aan de huidige vertrouwenscrisis tussen ouders en artsen Jeugdgezondheidszorg, die gedeeltelijk wordt veroorzaakt door de huidige hervormingen in de sector en aanbevelingen gedaan om deze situatie te verbeteren.

Trefwoorden:

menselijk genoom, innovaties, Jeugdgezondheidszorg

“Identification and regulation of (novel) human adipokines; A proteomic approach”

“Application of toxicogenomics to study direct immunotoxicants”

“Childhood obesity prevention; Rationale, implementation and effectiveness of the Lifestyle Triple P intervention”

Ouders spelen een belangrijke rol in het ontstaan van overgewicht bij kinderen, zo blijkt ook uit dit promotieonderzoek. Ouders van kinderen met overgewicht zien vaak niet dat hun kind overgewicht heeft en ze ervaren meer problemen in het opvoeden van hun kinderen. Kinderen die zowel strikt als betrokken worden opgevoed eten gezonder, zijn actiever en hebben een lager gewicht. Verder werd een interventie om verdere gewichtstoename bij kinderen met overgewicht te voorkomen (Lifestyle Triple P) geëvalueerd. Deze interventie is gebaseerd op het Positief Pedagogisch Programma (Triple P) en gericht op ouders van 4-8 jarige kinderen met overgewicht. De helft van de zesentachtig deelnemende gezinnen ontving de interventie, bestaande uit groepssessies en individuele telefonische sessies met drie thema’s: opvoeding, voeding en beweging. De controlegroep ontving alleen brochures over de thema’s. De interventie liet positieve effecten zien op gedragingen van zowel kinderen als ouders, bijvoorbeeld frisdrank consumptie. De interventie bleek echter niet effectief wat betreft het verminderen van verdere gewichtstoename.

Trefwoorden:

kinderen, overgewicht, lifestyle interventie

“Screening modalities for colorectal cancer: Results from a workplace based cohort in the Netherlands”

Darmkankerscreening is een zeer actueel onderwerp, omdat in Nederland het bevolkingsonderzoek middels de ontlastingstest (FOBT) in januari 2014 in gang is gezet. Door vroege opsporing van tumoren en van voorstadia (darmpoliepen) middels een test van de ontlasting en coloscopie deze voorstadia te verwijderen, kan het optreden van en de sterfte aan darmkanker aanzienlijk worden teruggebracht. In Nederland kunnen wel 2400 levens worden gered.  Dit proefschrift onderzoekt de haalbaarheid en de diagnostische opbrengst van screening met behulp van colonoscopie in een afgebakende bevolkingsgroep. Verder werden alternatieve screeningsmethoden geëvalueerd zoals een immunologische FOBT (FIT), leefstijl/ risicofactoren en sigmoidoscopie. Tevens werd ontlasting en bloed verzameld om non-invasieve markers voor adenomen en/of CRC te identificeren en te evalueren.Van belang is dat een onderzoek als coloscopie door patienten niet als vervelend of erg belastend is ervaren.

Trefwoorden:

​darmkankerscreening, colonoscopie, FOBT, sigmoidoscopie

“Physiotherapy in shoulder impingement syndrome” 

“The epithelial-dendritic cell interface in pulmonary disease”

Wereldwijd lijden er miljoenen mensen aan astma, en het aantal nieuwe ziektegevallen neemt nog steeds toe. In dit proefschrift wordt onderzocht welke rol epitheelcellen in de luchtwegen spelen bij de modulatie van immuunactiviteit. Epitheelcellen in de luchtwegen komen als eerste in aanraking met deeltjes en ziektekiemen die worden ingeademd. Uit de resultaten blijkt dat door specifieke epitheelmoleculen in de luchtwegen die een signalerende functie hebben, reacties van aangeboren en verworven immuuncellen in werking worden gezet. Deze epitheelmoleculen spelen daardoor een regulerende rol bij ontstekingen in de longen, bij de ontwikkeling van allergisch astma en zelfs bij de reactie op corticosteroïden, die vaak worden gebruikt bij de behandeling van astma. Dit duidt erop dat het manipuleren van één longceltype diverse gevolgen kan hebben voor het beheersen van longverschijnselen.

Trefwoorden:

astma, epitheelcellen luchtwegen

“Let’s talk about sex! Sexual health and sexual dysfunction among adolescents”

Seksuele disfuncties (SDs) onder jongeren (bijvoorbeeld pijn bij het vrijen, erectieproblemen, etc.) worden door onderzoek en praktijk niet vlug geassocieerd met seksuele gezondheid. In dit proefschrift wordt er aandacht besteed aan het in kaart brengen en vergroten van kennis van jongeren over SDs, het weergeven van mogelijke verbanden tussen walging en SDs en op welke manier jongeren met een SD behandeld kunnen worden. Geconcludeerd kan worden dat het bespreekbaar maken van SDs nog steeds een taboe is en dat huidige behandelopties niet toereikend zijn voor jongeren. Een nieuwe behandeling, genaamd “Kortdurende Sekscounselling” zou een oplossing kunnen bieden.

Trefwoorden:

jongeren, seksuele gezondheid, seksuele disfuncties, kennis, behandeling 

“Surface electrical stimulation of the neck for oropharyngeal dysphagia in Parkinson’s disease: therapeutic aspects and reliability of measurement”

Evaluatie van oppervlakte elektrostimulatietherapie van de hals voor slikstoornissen bij idiopathische ziekte van Parkinson (IZP); en evaluatie van de beoordelaar betrouwbaarheid voor metingen in röntgen- en endoscopische slikvideo werd in dit proefschrift verricht in een gerandomiseerde gecontroleerde trial.
De therapie had geen significant effect in de bestudeerde methodologische ontwerpen. Blijkbaar verbetert de slikfunctie bij IZP niet door deze therapie. Dit proefschrift rapporteert een positief therapie effect van logopedische slikrevalidatie. Echter, de precieze inhoud, de frequentie en de duur van de slikrevalidatie dienen te worden bestudeerd om een klinisch besluitvormingsmodel voor de behandelopties in deze patiëntenpopulatie op te kunnen stellen.

Trefwoorden:

elektrostimulatietherapie, slikstoornissen

“Small fiber neuropathy and sodium channels; a paradigm shift”

Dunnevezelneuropathie is een aandoening waarbij vooral dunne zenuwvezels in de huid zijn aangedaan, en die kan leiden tot neuropathische pijn (pijn vanuit het zenuwstelsel) en autonome stoornissen waarbij automatisch verlopende functies zoals het hartritme of zweetpatroon zijn verstoord. Er zijn steeds meer aanwijzingen voor een erfelijke onderliggende oorzaak. In dit proefschrift is onderzoek gedaan naar het SCN9A-gen, dat codeert voor het spanningsafhankelijke natriumkanaal NaV1.7. Verschillende mutaties in het natriumkanaal-gen blijken ervoor te zorgen dat de zenuwcellen verhoogd prikkelbaar zijn, langer geopend blijven of overmatig vuren. Ook is gebleken dat het effect van een mutatie op de functie van het kanaal afhangt van de cellen waarin deze zich bevinden. De bevindingen bieden een verklaring voor de symptomen van dunnevezelneuropathie en een aangrijpingspunt voor ontwikkeling van nieuwe therapieën.

Trefwoorden:

dunnevezelneuropathie, erfelijk, SCN9A-gen

“Alles van Waarde is Weerloos …”

“Bone imaging and strength in chronic obstructive Pulmonary disease”

Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is een longziekte die hoofdzakelijk veroorzaakt wordt door roken. Patiënten met COPD hebben vaak botontkalking en vaatverkalking. In dit proefschrift wordt een nieuwe methode beschreven om op een CT scan van de longen botontkalking te onderzoeken. Daarnaast wordt de CT scan van de longen gebruikt om vaatverkalking te onderzoeken. De resultaten van het onderzoek tonen dat er een relatie bestaat tussen botontkalking en vaatverkalking, en dat vaatverkalking een goede voorspeller is voor sterfte. Een belangrijke conclusie van dit proefschrift is dat een CT scan van de longen informatie bevat over longaandoeningen maar ook over niet-longaandoeningen, zoals botontkalking en vaatverkalking.

Trefwoorden:

COPD, CT scan, botontkalking, vaatverkalking

“The Role of biomarkers in preclinical and prodromal Alzheimer’s disease”

In dit proefschrift werd onderzocht hoe afwijkingen in eiwitten in het hersenvocht en atrofie op hersenscans optimaal gebruikt kunnen worden bij de diagnose van de ziekte van Alzheimer bij mensen zonder dementie en bij het voorspellen van het beloop van de ziekte. De bevindingen tonen aan dat afwijkingen in eiwitten in het hersenvocht en atrofie op hersenscans apart en gecombineerd goede voorspellers zijn voor achteruitgang in het denkvermogen bij cognitieve normale ouderen en bij ouderen met lichte cognitieve stoornissen. Tevens blijkt dat de ernst van de afwijkingen in de hersenen de snelheid van cognitieve achteruitgang voorspelt. Verder onderzoek naar het relatieve belang van afwijkingen in eiwitten in het hersenvocht en atrofie op hersenscans is nodig zodat deze maten optimaal gebruikt kunnen worden in de klinische praktijk.

Trefwoorden:

ziekte van Alzheimer, cognitieve stoornissen, diagnose, biomarkers

“Crossmodal effects on texture perception and Processing”

Er is weinig bekend over de weergave van visuele en tactiele textuurinformatie in de hersenen. Het doel was te onderzoeken hoe textuurkenmerken worden weergegeven in de hersenen wanneer zij worden verkend door ze aan te raken en ernaar te kijken. Verder is onderzocht welk effect verschillende waarnemingsbeoordelingen hebben op de weergave van textuurinformatie in de hersenen. Uit de resultaten kwam naar voren dat visuele en tactiele informatie over textuur al in een vroeg stadium van het verwerkingsproces op elkaar inwerken. Deze interactie vindt niet alleen plaats op perceptueel niveau, maar ook op corticaal niveau. Uit de bevindingen bleek ook dat de corticale verwerking van oppervlaktetexturen afhangt van datgene waarop we onze aandacht richten. Het maakt bijvoorbeeld uit of we beoordelen hoe ruw een textuur is of wat het ruimtelijk volume is. Inzicht in de invloed van visuele informatie op de verwerking van tactiele texturen kan relevant zijn voor toepassingen van virtuele omgevingen.

Trefwoorden:

oppervlaktetextuur, weergave, hersenen

“The Value of Optical Coherence Tomography in Anterior Segment Surgery”

“Feelings of cancer risk; Moving beyond the traditional cognitive approach”

Het besluit om gezonder te gaan leven hangt onder andere vaak af van wat het verstand van mensen zegt over hun risico om ziek te worden (“Hoe groot is de kans op longkanker als ik blijf roken.”). Het gevoel dat mensen hebben ten opzichte van een bepaald risico speelt echter ook een belangrijke rol Je hoort mensen in het dagelijks leven dan ook vaak zeggen dat ze wel weten dat ze een bepaald risico lopen, maar dat hun gevoel zegt dat het allemaal wel meevalt en vice versa. De bevindingen in dit proefschrift laten zien dat risicogevoelens een sterkere invloed hebben op het gezondheidsgedrag van mensen dan wat hun verstand zegt. Persoonlijke ervaringsverhalen blijken mogelijk effectiever om deze risicogevoelens aan te spreken dan de veelal rationele insteek van de huidige voorlichtingsboodschappen.

Trefwoorden:

Risicoperceptie, kankerpreventie, gevoel versus verstand, gedragsverklaring, gezondheidsvoorlichting 

“The Fracture Liaison Service: From risk evaluation towards risk reduction?”

In dit proefschrift is onderzoek gedaan bij patiënten met een recente niet-wervelfractuur naar de timing en de risicofactoren voor een nieuwe, opeenvolgende niet-wervelfractuur en overlijden. Wanneer we patiënten die geëvalueerd en behandeld waren op de Osteoporose Poli (= Fracture Liaison Service=FLS) vergeleken met patiënten die niet waren behandeld op de FLS, zagen we een afname van 33% voor overlijden en van 35% voor nieuwe, opeenvolgende niet-wervelfracturen. Een evaluatie van 5 FLSs in Nederland laat zien dat een osteoporoseverpleegkundige een centrale rol speelt en dat er, ondanks dat er een richtlijn is, verschillen zijn in patiëntselectie, klinische risicofactoren en prevalentie van klinische risicofactoren. 
De resultaten van deze thesis suggereren dat de implementatie van een FLS van klinisch belang is en dat er meer concrete en gestandaardiseerde richtlijnen moeten komen om fractuurpatiënten in de dagelijkse praktijk te evalueren.

Trefwoorden:

niet-wervelfractuur, risicofactoren, FLS

“Willingness to pay for physician services in Ukraine and other central and eastern European countries: application of stated preferences techniques to the assessment of patient charges”

In dit proefschrift wordt aan de hand van experimentele gestelde voorkeur-technieken de betalingsbereidheid voor medische dienstverlening in zes landen in Centraal- en Oost-Europa achterhaald, namelijk Bulgarije, Hongarije, Litouwen, Polen, Roemenië en Oekraïne. Informatie over de bereidheid van patiënten om te betalen voor dergelijke dienstverlening is relevant omdat je aan de hand hiervan inzicht krijgt in het effect dat een eventuele invoering van officiële kosten die bij de patiënt in rekening worden gebracht, heeft op het gebruik van medische diensten in deze landen. Uit het onderzoek blijkt verder voor welke diensten men bereid is te betalen, en hoe die bereidheid verschilt per land en bevolkingsgroep. Uit de resultaten komt naar voren dat het officieel in rekening brengen van kosten bij de patiënt een aanvaardbaar beleidsinstrument is, mits de kwaliteit van de medische dienstverlening wordt verbeterd en de toegankelijkheid ervan wordt vergroot.

“How relations, time & size matter in medical education”

De Universiteit Maastricht biedt met het Probleemgestuurd Onderwijs (PGO) een leervorm aan waar studenten samen kunnen leren in werkgroepen van circa 10 studenten. Dit proefschrift beschrijft hoe studenten samen leren binnen en buiten de universiteit en onderzoekt hoe deze verbeterd kan worden. De geneeskunde opleiding bestaat inmiddels uit ongeveer 300 studenten. Dit betekent dat studenten die elkaar niet kennen, met elkaar moeten leren. Dit is tegenstrijdig, want het is bekend dat je beter samenwerkt wanneer je bijvoorbeeld weet hoe iemand communiceert. Daarom werd de jaargroep van geneeskunde studenten gesplitst in twee kleine subgroepen van 50 studenten en een grote subgroep van 200 studenten. De wisselende werkgroepen per blok werden alleen uit studenten van dezelfde subgroep samengesteld. De studie laat zien dat studenten uit de twee kleine subgroepen beter samenwerken. Daarom wordt geadviseerd grote jaargroepen op te delen in subgroepen; een simpele en goedkope oplossing om het samenwerkend leren te verbeteren.

Trefwoorden:

medisch onderwijs, PGO, samenwerken

“A place called home; The role of identification in the post-dissolution phase of a customer relationship with a place brand”

Dit proefschrift gaat over identificatie met woonplaatsen als merk, place brands, en de effecten van deze identificatie op gedrag. Aanleiding is het groeiende gebruik van place branding in het aantrekken van toekomstige inwoners. Onduidelijk is echter of de traditionele marketingmethodes hier werken en wat de rol van (ex-)inwoners is. Uit het onderzoek blijkt dat het cognitieve proces rondom de klant-merk relatie met een product of service sterk verschilt van het proces met betrekking tot een plaats. Daarnaast blijkt dat inwoners als ambassadeurs fungeren voor een place brand, zelfs als ze niet langer in de woonplaats wonen.

Trefwoorden: place branding, marketingmethodes, identificatie

“Sleep problems in individuals with genetic disorders associated with intellectual disability”

Langdurige slaapproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking komen veel voor en worden nog vaak niet opgemerkt. De kwaliteit van een vragenlijst voor het meten van slaapproblemen werd onderzocht. Voor drie syndromen, te weten Cri du Chat syndroom, Jacobsen syndroom en Prader-Willi syndroom werd met deze lijst de prevalentie van slaapproblemen en samenhangende variabelen onderzocht. Slaapproblemen komen vaak voor, maar niet vaker dan bij mensen met een verstandelijke beperking zonder een genetisch syndroom. Ademhalingsstoornissen vormen een risicofactor die om nader onderzoek vraagt. Voor het Jacobsen syndroom was het voor het eerst dat slaapproblemen op een systematische wijze werden geïnventariseerd.

Trefwoorden:

slaapproblemen, Cri du Chat syndroom, Jacobsen syndroom, Prader-Willi syndroom, verstandelijke beperking