Verlenging of uitbreiding van de Irak missie?

door: in Rechtsgeleerdheid
Verlenging of uitbreiding van de Irak missie?

Op dit moment denkt de regering na over een nieuwe art. 100 brief voor de Tweede Kamer, waarin gereflecteerd gaat worden over de wenselijkheid en noodzaak van verlenging van de F16 missie vanuit Jordanië ten aanzien van IS in Irak. Gelet op de gruwelijkheden van IS alleszins wenselijk en noodzakelijk. Maar zoals alom ook wordt beklemtoond, de missies ten aanzien van IS in Irak zijn maar slechts dele zinvol, omdat IS ook in belangrijke mate vanuit en in Syrië opereert. Maar voor anti- IS acties in Syrië is er geen volkenrechtelijk mandaat en geen instemming van de Syrische regering. Dat mandaat komt er niet vanwege de positie van China en Rusland in de Veiligheidsraad. Het onvermogen dan wel de onwil van de VN om iets te ondernemen tegen de gruwelijkheden en onmenselijke situaties in Syrië is uiteraard een smet. In 2010 presenteerde de Commissie Davids haar rapport over de steun van Nederland aan de inval in Irak en bekritiseerde het gebrek aan volkenrechtelijk mandaat toen.

Is Syrië daarmee een zelfde verhaal en moet dat gebrek ons weerhouden om te proberen IS te stoppen? Er is in ieder geval een verschil dat destijds Saddam Hussein de macht over Irak uitoefende en er in die zin een functionerend staatsgezag was. Dat is nu echt anders in Syrië. Saddam Hussein oefende een schrikbewind uit, maar, voor zover er marges in het kwaad zijn, IS is enkele tandjes verschrikkelijker. Wie had gedacht dat dat kon? Maken beide aspecten, de IS terreur en de afwezigheid van Syrisch staatsgezag op grote onderdelen van het grondgebied, niet dat de vraag naar het volkenrechtelijk mandaat nu een andere is? Bescherming tegen buitenlandse inmenging komt een staat komt toe als staat, met een vorm van staatsgezag en controle over het grondgebied en een minimale vorm van staatsmonopolie ten aanzien van geweld. Die elementaire kenmerken ontbreken ten enen male in grote gebieden van het huidige Syrië. Hoe zo soevereiniteit van de Syrische regering en Syrisch staatsgezag ten aanzien van het totale grondgebied Door IS te bestrijden wordt die de facto ontbrekende soevereiniteit niet geschonden, maar wordt de schender ervan, IS, aangepakt En bovendien, met zulke gruwelijkheden, aantallen vluchtelingen en ellende, is er toch welhaast een plicht om in te grijpen. Natuurlijk, territoriale onschendbaarheid en monopolie voor ingrijpen voor de Veiligheidsraad zijn uitermate belangrijk en beide waarden verdienen bescherming. Maar iedere regel mag gebroken worden bij een exceptionele toestand van nood. Zijn beide bovenstaande factoren niet voldoende om, net als de VS en Canada ook al doen, het ingrijpen en het bereik van de Nederlandse missie uit te breiden tot boven Syrië? Van een functionerende staat is daar al lang geen sprake meer, dus beschermen we de juridische staat die niet meer bestaat of de burgers en onschuldigen? Voor mij is een staat er voor de burgers, dus zou de keuze helder moeten zijn.

  • A.W. Heringa

    Author and editor of numerous books and articles on Dutch Constitutional law, the European Convention on Human Rights, the European Social Charter, comparative constitutional law, US constitutional law, Human Rights and legal education. Author of blogs on the Montesquieu Institute website.

    Meer artikelen van A.W. Heringa