Wie is er geïnteresseerd in wetenschap?
Het UM Supermarktlab is een interdisciplinair educatief concept waarmee kinderen kennismaken met voedselinnovatie, gezondheid en duurzaamheid, én leren hoe je complexe, actuele vraagstukken vanuit verschillende perspectieven kunt benaderen. Het UM Supermarktlab is voor het eerst te ervaren tijdens Expeditie NEXT, een nationaal wetenschapsfestival in Roermond op 30 april.
Expeditie NEXT is een jaarlijks wetenschapsfestival georganiseerd door de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) en richt zich op het enthousiasmeren van kinderen van 4 tot 12 jaar voor wetenschap. De editie van dit jaar vindt plaats in Roermond en biedt een breed scala aan experimenten, lezingen en andere interactieve activiteiten om wetenschap te ontdekken. De Universiteit Maastricht is onder andere vertegenwoordigd met het UM Supermarktlab, een concept in de vorm van een mobiele stand dat in samenwerking met alle UM faculteiten is ontwikkeld. Het lab is voor het eerst te ervaren tijdens Expeditie NEXT, maar is ook bedoeld om langs scholen in de regio te reizen.
Tim Hiert, van de Faculty of Science and Engineering, leidt het project namens het Connection Lab van de UM en benadrukt het belang van evenementen die kinderen kennis laten maken met wetenschap, ook omdat hij zich nog goed herinnert wanneer zijn eigen interesse voor wetenschap werd aangewakkerd: “Tijdens een open dag voor familie nam mijn vader me mee naar de controlekamer van DSM, waar hij werkte. Ik was gefascineerd door alle lampjes, knoppen en metertjes; ik wilde meer weten, de bouwstenen van het universum begrijpen.” Hiert studeerde later chemische technologie, werkte kort in de petrochemie en ging vervolgens bij de UM aan de slag op het gebied van wetenschapscommunicatie.
Waarom zouden kinderen over wetenschap moeten leren?
“Vaak ligt de nadruk bij wetenschap te veel op de eindresultaten,” zegt Hiert. “Met het UM Supermarktlab willen we juist het onderzoeksproces laten zien en aantonen hoe je problemen vanuit verschillende perspectieven kunt benaderen.” Hoewel het een uitdaging was, heeft hij genoten van het werken aan het concept. “Het was prachtig om dit samen met onderzoekers te creëren en wetenschap met de samenleving te verbinden. Ons thema, voedselinnovatie, is relevant voor iedereen en het was eenvoudig om alle faculteiten erbij te betrekken.”
Bezoekers helpen mee aan het bouwen van de “voedselmachine van de toekomst” door verschillende spelletjes te doen die geschikt zijn voor hun leeftijd. Elk spel illustreert een ander onderzoeksgebied, van voedselproductie tot ethiek, geneeskunde, duurzaamheid, enzovoort. “We zien een generatie die zich sterker uitspreekt voor een betere wereld, gezondere voeding en een gezondere planeet,” zegt Hiert. “We willen hen inspireren om het onderzoeksproces dat tot innovatie leidt te begrijpen, en laten zien dat ook zij verandering kunnen brengen...”
Krijg ik wel genoeg groente en fruit binnen?
Ilse van Lier, postdoctoraal onderzoeker aan de Faculty of Psychology and Neuroscience, doet mee met de “Veggie Meter”, een vinger-scanner die carotenoïden meet. Dit zijn stoffen die vrijwel uitsluitend in groente en fruit voorkomen. “Het geeft een goed beeld van hoeveel groente en fruit je de afgelopen twee maanden hebt gegeten,” legt Van Lier uit. “De aanbevolen hoeveelheid voor volwassenen is 200 gram groente en fruit per dag, maar uit mijn onderzoek blijkt dat bijna iedereen zijn inname overschat.”
Van Lier’s rol in het UM Supermarktlab sluit ook aan op haar onderzoek naar de relatie tussen de groenteconsumptie van kinderen en de voedselkennis van hun ouders. Ze begeleidt al kinderen sinds haar vijftiende en voelt zich dan ook helemaal thuis op Expeditie NEXT. Ze is overtuigd van de meerwaarde van het betrekken van kinderen bij wetenschap: “Zoveel van de regels die we dagelijks volgen en de producten die we regelmatig gebruiken, zijn gebaseerd op wetenschap. Het is daarom essentieel om onderzoek toegankelijk te maken. Niet alleen door feiten te delen, maar door te laten zien hoe wetenschap werkt en mensen daar actief in mee te nemen.
Hoe ontcijfer ik voedseletiketten?
Na haar studie Health Food Innovation Management en een PhD in Youth, Food & Health, beide aan de Venlose campus van de Universiteit Maastricht, kende Van Lier al veel van de andere deelnemende wetenschappers: "Het voelde heel natuurlijk en het was een ontzettend leuk proces!" Een van die onderzoekers is Alie de Boer, associate professor en leider van het Food Claims Research Centre in Venlo. Ze heeft veel ervaring met wetenschapscommunicatie voor kinderen, onder andere door het geven van diverse kindercolleges over hoe je voedseletiketten kunt interpreteren en deze in de juiste context kunt plaatsen. Daarnaast is ze voorzitter van Stichting Kokkerelli, een initiatief dat kinderen leert over voeding, onderzoek doet, innoveert en educatieve programma’s ontwikkelt om hen te helpen bewuste keuzes te maken en gezonde eetgewoonten aan te leren.
"Hoe jonger je leert over voeding, hoe beter," vat De Boer de onderzoeksresultaten samen. "De eetgewoonten die je in je jeugd ontwikkelt, hebben invloed op je gezondheid op de lange termijn en bevorderen gelijke kansen." Tijdens het festival laat ze kinderen zien hoe ze de informatie op voedseletiketten kunnen ontcijferen, onder andere door er met een UV-lamp op te schijnen. Zo wordt zichtbaar wat feitelijke informatie is en wat vooral gericht is op marketing, bijvoorbeeld bij eiwitrepen of superfoods. "Er is een overaanbod van zowel voedsel als informatie over voedsel, maar veel van die informatie geeft slechts een deel van het verhaal weer," legt De Boer uit. "Als je niet hebt geleerd hoe je daarin je weg vindt, eet je al snel te veel calorieën en te weinig micronutriënten."
De Boer doet onderzoek naar de wetenschappelijke onderbouwing van gezondheidsclaims op voedsel, hoe deze informatie wordt waargenomen en hoe het de keuzes van consumenten beïnvloedt. "Voedseletiketten kunnen erg nuttig zijn, maar je moet er slim mee omgaan om niet misleid te worden." Ze erkent dat het een uitdaging is om wetenschappelijke kennis over te brengen op het grote publiek, en ziet interactieve ervaringen als de juiste aanpak omdat die beter blijven hangen én toepasbaar zijn in het dagelijks leven. "Het is van groot belang dat onze inzichten voor iedereen toegankelijk zijn en direct van nut kunnen zijn. Het UM Supermarktlab is zo’n leuke manier om mensen sterker te maken, in plaats van ze de les te lezen."
Tekst: Florian Raith
Tim Hiert is projectleider Science and Society aan de Faculty of Science and Engineering.
Ilse van Lier is postdoctoraal onderzoeker bij de sectie Eating Disorders and Obesity aan de Faculty of Psychology and Neuroscience.
Alie de Boer is associate professor en leider van het Food Claims Research Centre op de Campus Venlo van de Universiteit Maastricht.
Lees ook
-
Het vernieuwd curriculum van Healthcare Policy, Innovation and Management
De Authentieke Professionele Taken van het masterprogramma zijn verankerd in het curriculum, maar de programma-coördinatoren vinden het wel belangrijk dat studenten aan hun eigen pad kunnen werken. Dat gebeurt door electives of keuzeblokken aan te bieden en personaliseer je een deel van je opleiding...
-
Onderzoeksinstituut METRO stopt op 1 mei 2025
Na meer dan 30 jaar succesvol Europees, vergelijkend en internationaal onderzoek te hebben gestimuleerd aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, stopt Maastrichts Europees instituut voor Transnationaal Rechtswetenschappelijk Onderzoek (METRO) op 1 mei 2025 met zijn activiteiten.
-
Alumna Angela Stoof: De zachte kracht van perspectief
Angela Stoof brengt hoop en menselijkheid in vaste systemen, met psychologie, spiritualiteit en verhalen als basis voor betekenisvolle verandering.
