Voorbij bizarre trips: het therapeutische potentieel van psychedelica

Wie kleurrijke batiksjaals, sitars en tablas verwacht, komt in Mason’s laboratorium bedrogen uit. Studentvrijwilligers met eerdere ervaring met psychedelica worden stap voor stap door het hele proces begeleid en krijgen geruststelling dat alles wat zij voelen na enkele uren weer zal wegebben. Na toediening van de drug, bijvoorbeeld psilocybine, observeert Mason veranderingen zowel in gedrag als in hersenactiviteit. “Wij plaatsen deelnemers in een MRI-scanner en laten hen cognitieve taken uitvoeren. We observeren hun functionele connectiviteit, dus hoe verschillende hersengebieden met elkaar communiceren en samenwerken.”

Om te testen of psychedelica creativiteit bevorderen, laat Mason deelnemers taken uitvoeren die hun flexibiliteit in denken meten, bijvoorbeeld het bedenken van verschillende toepassingen voor alledaagse objecten. Om empathisch vermogen te onderzoeken laat Mason deelnemers foto’s zien van mensen in verschillende emotionele toestanden Ze vraagt hen die emoties te herkennen en aan te geven hoeveel medeleven ze voelen met de persoon op de foto. “Die observaties koppelen we vervolgens aan de veranderingen die we in de hersenen meten. Daarnaast kijken we naar de langetermijneffecten om te zien of de stemming en het gedrag van deelnemers veranderen, zelfs nadat de werking van de drug is uitgewerkt.”

Mason heeft aangetoond dat psychedelica op betrouwbare en directe wijze empathie vergroten, niet alleen tegenover vreemden, maar ook tussen partners in romantische relaties. “Mensen voelen zich meer met elkaar verbonden, emotionele prikkels hebben meer impact. Dat is therapeutisch relevant, omdat we bij depressie vaak juist een afname van empathie en een gevoel van ontkoppeling zien. Mensen voelen zich erg alleen en lijden daaronder.”

Wat creativiteit betreft, is het effect minder eenduidig. “Creativiteit is natuurlijk heel lastig te meten. Nadat we het aantal alternatieve toepassingen hebben geteld, moeten we beoordelen hoe nieuw en bruikbaar de antwoorden zijn.” Mason vond geen directe toename van creativiteit. “Sterker nog, we zien juist een vermindering, wat niet verrassend is aangezien de executieve functies onder invloed van psychedelica worden aangetast. Maar in de dagen erna zien we vaak dat mensen met meer nieuwe ideeën komen.”

Dat vertraagde effect kan therapeutisch relevant zijn, zeker voor mensen met aandoeningen zoals depressie, die vaak vastlopen in niet-helpende denkpatronen. Als psychedelica hen kunnen helpen flexibeler te denken en nieuwe perspectieven te ontwikkelen, kan dat bijdragen aan het doorbreken van deze patronen.

Over het algemeen geniet Mason van haar werk met deelnemers. “Ze zijn meestal in een heel goed humeur. Er wordt veel gelachen. Ze hebben plezier in het lab en praten graag over hun ervaring. Dat gezegd hebbende, zijn er soms ook momenten van verwarring. Stel je voor dat je midden in een psychedelische ervaring zit en iemand vraagt je alle mogelijke toepassingen van een beker op te sommen. Dan vraag je je misschien af wat je eigenlijk aan het doen bent en waarom. Nadat de studie is afgerond, leggen we uit wat het doel was, en dan begrijpen ze hoe al die taken die ze hebben uitgevoerd passen in het grotere wetenschappelijke geheel.”

Mason raakte zelf in het onderwerp geïnteresseerd tijdens haar studie Pharmacy. “Ik was vooral geïnteresseerd in medicijnen voor psychische aandoeningen en werkte in een apotheek om ervaring op te doen. Daar werd ik geconfronteerd met patiënten die vertelden over bijwerkingen, variërend van slapeloosheid tot gewichtstoename of verlies van libido. Ik raakte enigszins gedesillusioneerd en begon artikelen te lezen over alternatieven, zoals psychedelica. Hoewel er destijds nauwelijks goed en recent onderzoek was, sprak mij vooral aan dat er werd gesproken over genezing in plaats van enkel het onderdrukken van symptomen.”

Wat betreft farmaceutische behandelingen van depressie is de wetenschappelijke vooruitgang de afgelopen decennia gestagneerd, legt Mason uit. Ook de huidige oplossingen kennen hun beperkingen. “Bij SSRI’s [de meest gangbare groep medicijnen tegen depressie] ervaren mensen geen psychoactieve effecten, maar er kunnen wel potentieel levensbedreigende bijwerkingen optreden, zoals suïcidale gedachten. Bovendien kan het weken duren voordat mensen enig therapeutisch effect merken, en dat is lang als je je niet goed voelt.” Daartegenover lijken psychedelica veelbelovend in het verlichten van symptomen bij mensen met therapieresistente depressie, oftewel personen die niet reageren op SSRI’s of andere standaardbehandelingen. Voor hen zouden psychedelica een broodnodig alternatief kunnen bieden.