On a roll voor dementie

Onderzoek naar Alzheimer en dementie

In een poging om een ​​wereldrecord te verbreken, gaat Golnaz Atefi op pad voor haar interdisciplinaire onderzoek naar Alzheimer- en dementiezorg. Ze skate 1000 kilometer om te praten met mensen met dementie, hun families, onderzoekers en zorgprofessionals. Dit doet ze om mensen te attenderen op het belang van inclusiviteit en om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen gebruik kunnen maken van nieuwe technologische oplossingen.

1000 km skaten, het wordt een wereldrecord. En Golnaz Atefi geeft graag toe dat het een stunt is om aandacht te krijgen. De UM PhD-kandidate in dementie en technologie is het boegbeeld van de campagne #RollingforDementia, die haar door heel Nederland voert en zal uitmonden in een bezoek aan het Alzheimer Europe-congres in Genève (waar hopelijk ook een welverdiend voetenbad volgt).

Atefi staat op het punt om op pad te gaan en een bijzonder grillige Nederlandse herfstdag te trotseren om de directeur van een van de Nederlandse Alzheimercentra te ontmoeten. Ze heeft afspraken met professionals in de Alzheimerzorg door het hele land. Achter de keuze om dit op skates te doen, zit een bijzondere reden. “Ik kreeg mijn eerste paar skates van mijn grootouders. Skaten herinnert me aan hen, aan liefde en aan een gevoel van thuis,” mijmert ze, waarschijnlijk dankbaar dat haar grootvader haar geen paar langlaufski's cadeau heeft gedaan.

Haar grootvader had dementie. “Ik denk dat ik te jong was om te begrijpen wat er aan de hand was. Als hij mij bij de verkeerde naam noemde, vond ik dat een grappig spelletje en noemde ik hem ook bij de verkeerde naam, en dan lachten we samen. Maar later wekte het mijn nieuwsgierigheid en mijn verlangen om neurodegeneratieve ziekten beter te begrijpen.” Na haar studie cognitieve neurowetenschappen en klinische neuropsychologie ontving Atefi een Marie Skłodowska-Curie-beurs om te promoveren aan de UM. Haar huidige onderzoeksbeurs wordt gefinancierd door Alzheimer Nederland.

Technologische ontwikkeling sturen

De wereldrecordpoging is slechts een mediastunt. Alle tussenstops van Atefi hebben te maken met haar onderzoek naar hoe inclusiviteit de levenskwaliteit van mensen met dementie en hun naasten kan verbeteren. “We gebruiken technologische innovatie om een ​​verschil te maken in het leven van mensen. Maar we moeten beseffen dat we misschien geen rekening houden met alle subtypen mensen bij het ontwikkelen van behandelingen. Er is nog steeds een kloof tussen wat goed werkt in evidence-based praktijken binnen de academische wereld en de strategieën die we hebben voor de adoptie, integratie en duurzaamheid ervan in situaties in de echte wereld.”

Atefi ontdekte dat niet alle subtypen van mensen met dementie goed worden vertegenwoordigd in de data. Daardoor zijn de ontwikkelde oplossingen niet op ieders behoeften afgestemd. “Er zijn veel minderheidsgroepen die buiten de boot vallen, omdat we niet genoeg over hen weten.” Bij de term minderheid wordt vaak gedacht aan etniciteit of seksuele identiteit en hoewel dit hier ook van toepassing kan zijn, “kan het ook gaan om specifieke combinaties van symptomen of ziekteverschijnselen. De behoeften van mantelzorgers variëren ook. Hun vaardigheden en levensomstandigheden veranderen in de loop der jaren. Het is een ongelooflijk diverse groep.”

“Neem bijvoorbeeld dementie op jonge leeftijd. Binnen de bredere dementiepopulatie worden mensen met jongdementie ook gezien als een minderheid. Niet alleen hun symptomen zijn anders, maar ook hun levenssituatie. Deze mensen hebben misschien nog een baan. Ze hebben misschien kinderen die zelf zorg nodig hebben, in plaats van dat ze die kunnen bieden.” Atefi benadrukt dat technologie enorm veel mogelijkheden biedt, maar dat we een duidelijk beeld moeten hebben van de specifieke problemen en contexten. “Het is belangrijk om inclusief te zijn en ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen baat hebben bij deze nieuwe ontwikkelingen.”

Het is belangrijk om inclusief te zijn en ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen baat hebben bij deze nieuwe ontwikkelingen.

Golnaz Atefi
Golnaz Atefi

Skaten & verzamelen

Haar reisschema staat vol afspraken met de top van dementieonderzoek en -behandeling. “Ik ben heel dankbaar dat al die zeer drukke professionals en onderzoekers hier tijd voor vrijmaken. Laatst wilde een vooraanstaand onderzoekster me te woord staan, ook al was ze met verlof en stond ze op het punt om te bevallen.” Atefi benadrukt graag dat ze ook veel tijd besteedt aan gesprekken met de “dementiegemeenschap, dat wil zeggen mensen met dementie, maar ook de familieleden die voor hen zorgen. Ik wil de ervaringen begrijpen van degenen die doorgaans niet deelnemen aan onderzoek. Om inclusieve behandeling te bieden, moeten we ook de ongehoorde stemmen bevragen.”

Atefi besteedt haar avonden aan het opschrijven van al haar bevindingen en het voorbereiden van berichten op sociale media. Deze zullen haar onderzoek en de bewustwordingscampagne voor dementie ten goede komen. Daarnaast is ze van plan om de belangrijkste inzichten toegankelijk te maken voor het bredere publiek. Haar PhD-onderzoek richt zich op sociale gezondheid, met name de psychosociale kant van dementiezorg. “We weten dat waardevolle connecties en sociale betrokkenheid erg belangrijk zijn voor welzijn en gezondheid op de langere termijn. Dus ik wil meer inzichten uit de interviews halen en deze ook verspreiden naar een breder publiek om het bewustzijn te vergroten.”

Hermes op wielen

Atefi’s skate-odyssee gaat niet alleen over het verzamelen van gegevens, maar ook over het overbrengen van een boodschap. “Ondanks alle technologische en farmaceutische oplossingen die we op basis van deze data gaan ontwikkelen, moeten we ook werken aan een meer dementievriendelijke samenleving. We moeten het stigma doorbreken en mensen met dementie en hun families ondersteunen om beter te kunnen meedoen in de samenleving. We moeten ervoor zorgen dat ze een gevoel van verbondenheid kunnen ervaren en hun dagelijkse activiteiten met waardigheid uit kunnen voeren.”

Tegelijkertijd wil ze het bewustzijn onder de hele bevolking vergroten. “Het is belangrijk dat mensen op de hoogte zijn van dementie, de risicofactoren en wat ze kunnen doen om het te voorkomen. Onderzoek toont aan dat onze levensstijl invloed kan hebben op het risico op het ontwikkelen van dementie.” Meer begrip zal ook zorgen voor een meer meelevende samenleving. “Een diagnose van dementie is niet het einde van de wereld. Met de juiste ondersteuning kunnen mensen met dementie zinvolle, vervullende levens blijven leiden en betrokken blijven bij hun omgeving. Een van de dingen die ik heb geleerd, is dat de angst en het stigma rond dementie het gevolg zijn van een gebrek aan voorlichting over dit onderwerp.”

Op dit moment is Atefi op de helft van haar reis. “Ik ben enthousiast, ik heb hier lang voor getraind.” In 2020, tijdens het eerste jaar van haar PhD, heeft ze 230 kilometer geskatet om aandacht te vragen en geld in te zamelen voor het Alzheimer Centrum Limburg. “Het was geweldig, en de positieve reacties hebben me geïnspireerd om dit op grotere schaal te proberen. Dus ja, het is fysiek zwaar, maar het is ook een mentale reis. Het enthousiasme en de positieve reacties die ik terugkrijg van mensen, geven me echt veel energie.”

Tekst: Florian Raith
Foto: Jean-Pierre Geusens

Een diagnose van dementie is niet het einde van de wereld. Met de juiste ondersteuning kunnen mensen met dementie zinvolle, vervullende levens blijven leiden en betrokken blijven bij hun omgeving.

Golnaz Atefi

Lees ook

  • Betere revalidatiezorg door aansluiting onderzoek en onderwijs

    Wat als patiënten in Limburg sneller en effectiever kunnen revalideren doordat we ieder passende en gepersonaliseerde revalidatie kunnen bieden, door goede samenwerking over de zorglijnen heen? Dat is de ambitie van de Academische Werkplaats Revalidatie, die met de toetreding van Zuyd hierin een...

    Toetreding Zuyd - Academische Werkplaats Revalidatie - Maart 2025
  • Frisse lucht

    Kersverse hoogleraar Judith Sluimer (CARIM) vertelt over zuurstof en het hart en de frisse lucht die de academische wereld nodig heeft.

    judith sluimer
  • YERUN Research Mobility Award voor Manling Yang

    Manling Yang, PhD-kandidaat aan de Faculty of Arts and Social Sciences van de Universiteit Maastricht, is onderscheiden met een 2025 YERUN Research Mobility Award.

    Manling Yang