NWO Natuurkunde Valorisatie Prijs naar UM-hoogleraar Ron Heeren
De prijs voor de beste kennisbenutting in de natuurkunde gaat dit jaar naar prof. dr. Ron Heeren (M4I). Hij ontvangt de prijs voor zijn succesvolle vertaling van natuurkundig onderzoek naar de markt en voor zijn bijdrage aan klinische diagnostiek. Ron Heeren werkt aan verbetering van de klinische diagnostiek door middel van beeldvormende massaspectrometrie. Zo implementeerde hij een methode waarmee een chirurg in het Maastricht UMC+ nog tijdens de operatie kan zien of ook de rand van het weggesneden weefsel vrij is van tumorcellen.
"Onderzoek dient een hoger doel" - Interview met prof. Ron Heeren
Universiteitshoogleraar Heeren is directeur van M4I, het Maastricht Multimodale Moleculair Imaging Instituut en universiteitshoogleraar aan de UM, promoveerde in 1992 aan de UvA en leidde een onderzoeksgroep bij AMOLF. Opgeleid als technisch fysicus richt hij zich nu op biomedische toepassingen van massaspectrometrie. ‘Dat is wat mijn soort onderzoek dwars door disciplines heen zo leuk maakt, natuurkunde die een verschil maakt voor de patiënt.’
Massaspectrometrie
Heeren en zijn team ontwikkelen innovatieve instrumenten en methodes voor beeldvormende massaspectrometrie. Met deze techniek kun je verschillende moleculen en isotopen in biologische en chemische oppervlaktes lokaliseren, identificeren en de hoeveelheid bepalen. De technieken die Heeren heeft ontwikkeld maken van een routine massaspectrometer een ware moleculaire microscoop die de moleculaire complexiteit van oppervlakken in kaart kan brengen. Dat kunnen weefseloppervlaktes uit de operatiekamer zijn, bodemmonsters, verfmonsters van schilderijen, polymeervezels van DSM etc. Alles waar een chemische analyse met een X-en-Y-coördinaat nodig is kan gedaan worden.
Van CERN naar chirurg
Het onderzoek van Heeren richt zich op de moleculaire basis voor een persoonlijk behandelplan, dat hij met de moleculaire diagnose sneller, preciezer, persoonlijker en zelfs preventief wil maken. De beoordelingscommissie viel zijn brede blik op bij het identificeren en uitwerken van telkens nieuwe toepassingen. Zo heeft Heeren de Medipix technologie, ontwikkeld door deeltjesversneller CERN, doorontwikkeld tot een toepassing waarmee een patholoog tijdens de operatie een diagnose kan stellen gebaseerd op gedetailleerde moleculaire informatie. Met deze data worden weefselmodellen gebouwd die een chirurg tijdens het wegsnijden van een tumor kan gebruiken om te bepalen of de rand van het weggesneden materiaal (de tumormarge) vrij is van tumorcellen. Dit is cruciaal, omdat anders de tumor weer kan terugkeren: in 20 procent van de gevallen moet de patiënt terugkomen voor een tweede operatie. Verder droeg Heeren bij aan de klinische implementatie van een intelligent chirurgie-mes, het iKnife, dat rook analyseert tijdens een operatie en binnen enkele seconden een diagnose stelt. De chirurg kan zo alle kwaadaardige cellen al meteen bij de eerste operatie verwijderen. (Bekijk film van Universiteit van Nederland)
Bedrijven
Uit het juryrapport: ‘Een ander voorbeeld van zijn innovatieve talent is de ontwikkeling van een methode om moleculaire structuren op te helderen met een oplossend vermogen van 150 nanometer. Een Amerikaans bedrijf heeft de methode vertaald naar een commercieel instrument voor de chemische en de auto-industrie, een voorbeeld van Heerens succesvolle internationale publiek-private valorisatie. De vele verschillende samenwerkingspartners illustreren de veelzijdigheid en doeltreffendheid van Heerens valorisatiegerichte onderzoek: van bedrijven zoals ThermoFisher Scientific tot instellingen als het Maastricht UMC+. Ron Heeren zet ook zelf succesvol bedrijven op, zoals Omics2Image en The Dutch Screening Group. Diverse van de tot nu toe negen door hem verkregen patenten zijn overgenomen door bedrijven die actief zijn op de wetenschappelijke instrumentatiemarkt. Zijn kennis en toewijding voor valorisatie geeft hij door aan anderen in Maastricht door het geven van de cursus ‘Entrepeneurial awareness’, die hij voor zijn team heeft opgezet.’
Ron Heeren: ‘Voor mij persoonlijk natuurlijk een hele eer, maar bovenal een erkenning voor alle onderzoekers, bedrijven en investeerders die door de jaren heen hebben bijgedragen aan het fundamentele, instrumentatie en toegepaste onderzoek op het grensvlak van verschillende disciplines. De fysische technologieën die we hebben ontwikkeld hier aan de universiteit Maastricht en in het verleden op AMOLF vinden nu hun toepassingen in de operatiekamers van het academische ziekenhuis van Maastricht.’
De NWO Natuurkunde Valorisatie Prijs bedraagt 250.000 euro en wil kennisbenutting in de natuurkunde stimuleren.
De prijs wordt toegekend aan een Nederlandse onderzoeker (of groep van onderzoekers) in de fysica die erin geslaagd is resultaten uit het eigen onderzoek op succesvolle wijze tot nut voor de maatschappij te maken.
Hiervan is 235.000 euro bestemd voor een nieuw, door de winnaar vast te stellen onderzoek met een duur van twee tot vier jaar. De overige 15.000 euro mag de winnaar geheel vrij besteden.
De prijs wordt uitgereikt tijdens de jaarlijkse bijeenkomst voor natuurkundigen Physics@Veldhoven, op 21 en 22 januari 2020.
Lees ook
-
Patiënten die vanwege een ernstige COVID-19-infectie in het ziekenhuis zijn opgenomen, vertonen naderhand geen aanwijzingen voor hersenschade door de ziekte. Dat blijkt uit een uitgebreide studie onder leiding van Universiteit Maastricht.
-
Door de Westerse leefstijl met een hoog vetgehalte in voeding in combinatie met weinig beweging, kampen steeds meer mensen in Nederland met overgewicht of zelfs obesitas. Dit zorgt voor een verhoogd risico op diabetes type II. Wat is hieraan te doen buiten een gezondere leefstijl? Het antwoord komt...
-
Overlevenden van dikke darmkanker hebben vaak jaren na de behandeling nog klachten naar aanleiding van de kanker of de behandeling zoals vermoeidheid en last van tintelingen aan vingers en voeten. Dit heeft veel impact op de ervaren kwaliteit van leven. Waar huidige adviezen omtrent leefstijl...
