Nalatenschap

Het ‘Artists Legacies’ project gaat over de nalatenschap van moderne kunst. Een kunstenaar maakt kunst, of objecten. Maar wat gebeurt er met deze objecten na de dood van een kunstenaar? “Er is tegenwoordig toenemende interesse in de nalatenschap van kunstenaars. Hier staan publieke actoren zoals conservatoren en restauratoren vaak tegenover private actoren zoals advocaten en financiële adviseurs. Diverse belanghebbenden willen mee beslissen over wat er gebeurt met kunstobjecten en de nalatenschap van een kunstenaar na zijn of haar overlijden. Van sommige kunstenaars wordt een hele collectie overgenomen na hun dood, terwijl er niks gebeurt met de werken van een heleboel andere kunstenaars omdat deze bijvoorbeeld moeilijk te vermarkten zijn,” legt Vivian uit.

Volgens Claartje is er een ontwikkeling merkbaar op het gebied van de besluitvorming omtrent nalatenschap. “Kunstenaars krijgen steeds vaker een plek aan tafel om mee te discussiëren en beslissen welke kunstwerken van overleden collega’s gerestaureerd en tentoongesteld worden. Zo komen hopelijk ook kunstwerken aan bod die normaal gesproken over het hoofd zouden worden gezien.”

Terwijl in Nederland dit onderwerp nog in de kinderschoenen staat, wordt hier in het Verenigd Koninkrijk al veel meer aandacht aan besteed, legt Vivian uit. “In het Verenigd Koninkrijk werken organisaties zoals de Art360 Foundation al in een vroeg stadium samen met kunstenaars om hen te helpen hun nalatenschap vorm te geven en de toegankelijkheid van cultureel erfgoed te vergroten. Wanneer is het een goed moment om te vragen wat er moet gebeuren met de oeuvres van kunstenaars als de kunstenaar of kunstenaars er niet meer zijn? Wie moeten erbij betrokken worden en welke vormen van samenwerking zijn gewenst? Is dit alleen een taak voor musea of ​​kunnen we ons andere wegen voorstellen? Er komt veel bij kijken.”

Restauratie

Wanneer de vraag beantwoord is wat er moet gebeuren met het kunstobject, of het waardig genoeg is om te behouden of niet, ontstaat de vraag door wie dit object gerestaureerd wordt. “Het is logisch dat een olieverfschilderij gerestaureerd wordt door de schilderijrestaurator. Het bronzen kunstwerk wordt gerestaureerd door de metaalrestaurator. Maar als het kunstwerk van plastic is gemaakt, of een audiofragment betreft, of geur is, dan wordt het ingewikkeld. In 1905 heeft Picasso voor het eerst een viool en een krant op een stuk karton geplaatst. Bij dat soort kunstwerken ontstaat de vraag welk onderdeel het belangrijkste is om te restaureren. Of moeten we alles restaureren ongeacht de kosten? Belangrijk zijn hier weer de stakeholders. Zij beslissen wat kunst is en welke kunst op welke manier bewaard moet blijven”, vertelt Lydia. 

Een van de grote recente restauratieprojecten van het SRAL is het crucifix van Jan van Steffeswert dat nu in het Bonnefantenmuseum hangt, legt Lydia uit. “Naar dit werk is 5 jaar onderzoek gedaan, we hebben er 10 jaar fondsen voor geworven om de restauratie uit te kunnen voeren en het beeld is 5 jaar lang gerestaureerd. Tijdens de restauratie hebben we veel verschillende technieken toegepast. Naast dat wij een uitvoerend bedrijf zijn met restauratie-ateliers in Maastricht en op locatie, zijn wij ook een onderzoeks- en onderwijsinstituut. We hebben onze kennis met veel studenten kunnen delen. Maar in het geval van dit kunstwerk komt natuurlijk wel de vraag in je op: hadden we niet beter van dat geld en die tijd 1000 objecten kunnen restaureren in plaats van 1? Ongeacht hoeveel kennis we ervan op hebben gedaan.”

Steun

De Provincie Limburg steunt het onderzoek en de kennisdeling die het SRAL doet, vertelt Lydia. “We hopen dat onze subsidies behouden blijven. Nauwe samenwerking met MACCH en de onderwijsprogramma's van de Universiteit Maastricht, zoals het Maastricht Science Programme, is van essentieel belang voor de productie en verspreiding van kennis.”

Vivian en Claartje zijn het erover eens: net zoals je niet kunt bezuinigen op een ziekenhuis, kun je ook niet bezuinigen op je erfgoed. Het is uniek om een regionale werkplaats in de provincie te hebben en hiermee samen te werken als universiteit.

Door: Eva Durlinger

Afbeeldingen: Joey Roberts en Lydia Beerkens