In opdracht van het Nederlandse Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en Rijkswaterstaat werd door Adviesbureau Ecorys een grenseffectentoets op de invoering van het Duitse tolplan uitgevoerd¹. De Nederlandse regering heeft op basis van deze juridische onderbouwing besloten zich aan te sluiten bij Oostenrijk, en Duitsland vanwege de plannen om tol in te voeren voor personenauto's² voor het Europese Hof van Justitie te dagen .

Uit het onderzoek is gebleken dat de grensregio’s onder het Duitse tolplan de grootste effecten zullen ondervinden. Van de geschatte kosten van 60-100 miljoen zullen voor circa 40% voor rekening van inwoners en bedrijven in de Nederlandse grensgemeenten komen.

Het Dossier met betrekking tot het Duitse Tolplan werd ook behandeld in de jaarlijkse Grenseffectenrapportage 2017 van het Institute for Transnational and Euregional cross-border cooperation and Mobility / ITEM van de Universiteit Maastricht³. Het onderzoek van Expertisecentrum ITEM naar de effecten voor grensregio’s als gevolg van de tol werd ook geraadpleegd in de eerder genoemde grenseffectentoets, uitgevoerd door Adviesbureau Ecorys in opdracht van het ministerie.

Expertisecentrum ITEM concludeerde in haar studie dat maar liefst 46% van ondervraagde automobilisten in de Nederlandse (en tevens Belgische) grensstreek aangeeft gebruik zullen maken van de provinciale en lokale wegen in plaats van de snelwegen en 40% aangeeft zo min mogelijk naar Duitsland te rijden.

In verband met de kosten van het vignet wordt volgens Adviesbureau Ecorys verwacht dat de effecten voor grensoverschrijdende mobiliteit in de grensstreken slechts beperkt zullen zijn. Wel wordt er een toename van recreatief verkeer op het Nederlandse wegennet op weekend- en vakantiedagen verwacht.

De onderzochte effecten geven het ministerie alsnog voldoende reden om Duitsland voor het Hof van Justitie te dagen, op grond van discriminatie in de vorm van een belemmering op het vrije verkeer.

Wetenschappelijk coördinator dr. Alexander Hoogenboom, verbonden aan Expertisecentrum ITEM en de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, gaf in een interview met BNR Radio commentaar op de beslissing⁴:

“Alexander Hoogenboom, jurist en onderzoeker aan het Institute for Transnational and Euregional cross-border cooperation and Mobility, zegt dat een tolsysteem op zich niet zo problematisch is in het Europese recht, mits je het op gelijke wijze toepast. 'Het probleem van het Duitse plan is dat iedereen verplicht is om mee te doen, maar de Duitsers gecompenseerd worden. Dan is het de vraag of het principe van 'de gebruiker betaalt' nog wel juist wordt toegepast.'

Hoogenboom denkt dat de Nederlandse en Oostenrijkse overheid op zich wel een sterke zaak hebben. 'Het hangt ervan af of de Nederlandse en Oostenrijkse overheid aannemelijk kunnen maken dat er sprake is van die indirecte discriminatie.”