“Bij een hartstilstand wordt vaak gesproken over de cruciale eerste zes minuten,” legt Ali Ghossein uit. “Maar als je echt een goede overlevingskans wilt hebben, dan moeten burgers binnen twee minuten beginnen met het geven van een hartmassage en defibrilleren.” Dat is dus vaak ruim voordat de ambulance ter plekke arriveert en daarom is het belangrijk dat er omstanders zijn die kunnen reanimeren.

“De oplossing voor het probleem van een hartstilstand is niet alleen medisch,” begint Ton Gorgels. “Medisch gezien is de oplossing simpel namelijk reanimatie. Het geven van borstcompressies, beademing en elektroshocks is niet ingewikkeld. De grootste uitdaging is maatschappelijk. Je moet zorgen dat mensen buiten het ziekenhuis kunnen reanimeren, dat je die mensen snel kunt mobiliseren en dat er AED’s (Automatische Externe Defibrillators) in de buurt zijn.”

Scholieren leren reanimeren

Zorgen dat er voldoende mensen in Limburg kunnen reanimeren, vormde tien jaar geleden de basis voor de oprichting van de Taskforce QRS. De taskforce is genoemd naar de pieken (QRS)van de hartslag op het hartfimpje, maar de naam is ook een afkorting voor Qualitative Resuscitation by Students. Als je studenten Geneeskunde inzet als reanimatie-instructeur, kun je de groep mensen die kan reanimeren flink vergroten, bedachten Ton Gorgels en verpleegkundige en juriste Petra Schuffelen. Door deze in te zetten om scholieren te leren reanimeren, dan geef je een hele nieuwe generatie een vaardigheid voor het leven. Maar dat dit idee ruim tien jaar later is uitgegroeid tot een grote landelijke organisatie hadden ze toen niet durven dromen. “Je weet vaak wel waar je aan begint, maar niet hoe het eindigt,” lacht Gorgels.

Ook Ghossein raakte in 2010 bij de organisatie betrokken. Toen hij een Taskforce QRS-advertentie zag om reanimatie-instructeur te worden, reageerde hij meteen. “Als klein kind ben ik als vluchteling uit Libanon naar Nederland gekomen. In de vakanties gingen we op bezoek bij familie in Libanon en daar heb ik de oorlog aan den lijve ondervonden. Daarom wil ik arts worden zodat ik in spoedeisende situaties hulp kan bieden. En dat is ook waarom de Taskforce QRS Maastricht me aansprak.  Voordat ik voorzitter werd, ben ik een anderhalf jaar reanimatie-instructeur geweest. Hoe een les verloopt, hangt vaak af van de leeftijd van de groep. In de onderbouw gaan leerlingen gaan er vaak luchtig mee om. Er is een hoop plezier en er wordt veel gelachen. Bij de bovenbouwklassen ligt het soms iets moeilijker, daar voelen ze meer schaamte om een pop mond-op-mond beademing te geven. Regelmatig maken we mee dat een leerling tijdens de inleiding van de les begint te huilen. Bij doorvragen blijkt dan dat er iemand in hun persoonlijke kring een hartstilstand heft doorgemaakt. Meestal blijven ze wel zitten om te kijken maar vinden ze het moeilijk om zelf de handelingen uit te voeren.”

Meer instructeurs nodig

Toen de taskforce in 2006 begon, waren er ongeveer tien geneeskundestudenten die aan een aantal klassen lesgaven op een paar middelbare scholen. “Vanaf 2011 zijn we echt gaan inzetten op het professionaliseren en uitbreiden van de organisatie en dat is goed gelukt. Nu zijn we een officiële stichting met een bestuur en ongeveer honderdvijftig instructeurs die jaarlijks meer dan tienduizend scholieren bereiken. Een reden voor de Universiteit Maastricht om ons in 2012 de Studentenprijs te geven. Inmiddels is de Taskforce QRS uitgebreid naar andere steden. We zitten nu ook in Groningen, Utrecht, Nijmegen en Leiden”, aldus een trotse Ghossein.

 “We hebben in tien jaar veel bereikt,” aldus Gorgels. “Dat komt vooral door al die studenten die dit met zoveel enthousiasme opgepakt hebben. Maar we moeten vooruit blijven kijken. We merken dat we nu tegen de grenzen van onze capaciteit aanlopen. We kunnen misschien nog zo’n honderd studenten extra opleiden, maar dan nog hebben we niet genoeg student-reanimatietrainers voor alle scholieren in de provincie Limburg. Daarom onderzoeken we nu of we reanimatie structureel verankerd kunnen krijgen bij scholen, door ze bijvoorbeeld te vragen docenten op te leiden als instructeur.”

Continuïteit

Daarnaast wil de taskforce ook op financieel gebied meer continuïteit. Gorgels: “Tot nu toe zijn we altijd afhankelijk geweest van donateurs en projectmatige financiering. Samen met de Health Foundation Limburg kijken we nu of we de probleemeigenaren zoals verzekeringsmaatschappijen hierop aan kunnen spreken. Verzekeringsmaatschappijen betalen nu alleen de professionele zorg in dit geval de ambulance, maar niet voor de zo belangrijke hulp van burger die ter plekke kunnen reanimeren. Wij willen dit niet alleen in samenwerking met zorgverzekeraars – maar ook met overheden en scholen - structureel kunnen organiseren.”

Al deze inspanningen beginnen ook echt vruchten af te werpen. “Niet zo lang geleden hoorden we dat de moeder van een scholier drie weken na een les van onze taskforce thuis een hartstilstand kreeg,” vertelt Gorgels. “Die jongen heeft haar toen samen met zijn vader, die bedrijfshulpverlener was, gereanimeerd totdat de ambulance kwam. De moeder heeft het daardoor overleefd en kon twee weken later weer naar huis. Het gaat nu goed met haar. Veel mensen die gereanimeerd worden kunnen daarna weer gezond door het leven. Dat is natuurlijk waarvoor je het doet.”