Onderwijs over lokaal en regionaal erfgoed

Het SHCL hecht veel belang aan het onderwijzen van toekomstige generaties over lokaal en regionaal erfgoed. “We geven bij FASoS lessen in verschillende bachelor- en masteropleidingen en begeleiden scripties”, zegt Joris Roosen, hoofd onderzoek bij het SHCL. “Daarnaast start FASoS in 2023 een ‘Digital Studies Lab’. Het SHCL zal hier nauw bij betrokken zijn, aangezien we veel expertise in huis hebben als het gaat om nieuwe methoden en benaderingen in de geesteswetenschappen.”

Sally Wyatt, Vice-Decaan Onderzoek bij FASoS, is blij met deze sterke samenwerking tussen het SHCL en FASoS op onderwijsgebied en hoopt de samenwerking tussen de twee partijen op het gebied van onderzoek te versterken.

Burgerwetenschap

Het SHCL betrekt studenten bij hun onderzoeks- en onderwijspraktijken, maar betrekt ook graag de samenleving als geheel. Nico legt uit: “We zijn betrokken bij verschillende vormen van burgerwetenschap, onderzoek dat wordt uitgevoerd met behulp van het publiek. We hebben vrijwilligers die ons helpen met kantoorwerk of die databases doorzoeken en mensen die kennis hebben over de lokale geschiedenis die wij niet hebben. Je hebt burgerwetenschap nodig om het hele verhaal te kunnen vertellen.”

Joris vult aan en legt uit hoe “deze vrijwilligers een enorme aanwinst zijn voor het SHCL. In het briefhoofdenproject dat we momenteel uitvoeren, waarbij we proberen zoveel mogelijk briefhoofden uit historische zakelijke correspondentie te verzamelen, zijn vrijwilligers van onschatbare waarde geweest bij het verwijderen van nietjes en paperclips en het scannen van alle brieven om digitalisering te faciliteren. Dit lijkt misschien een nietszeggende taak, maar dit is juist erg belangrijk om onze onderzoeksdata voor een groot publiek beschikbaar te maken.”

Het SHCL heeft zo'n 5 tot 10 vrijwilligers en stagiaires. “Veel van onze vrijwilligers zijn gepensioneerden. Ze beschikken over kennis en expertise die niet zomaar verdwijnt als ze met pensioen gaan. Ook bieden we plek aan mensen in reïntegratietrajecten en werken we nauw samen met maatschappelijke organisaties en de gemeente. We zijn in meer dan één opzicht een sociaal centrum”, verduidelijkt Joris.

Hoe houd je vrijwilligers enthousiast, vraagt Sally zich af. “Het is belangrijk om onze vrijwilligers te betrekken bij onze projecten. We waarderen hun inbreng, aangezien zij degenen zijn die nauw met alle data werken”, zegt Joris.

“Een van onze vrijwilligers werkte vroeger als fotograaf voor een regionale krant”, vervolgt Nico. “Hij beschrijft en catalogiseert foto's uit archieven uit de jaren '40, '50 en '60. Hij ontdekte dat sommige afbeeldingen beschikbaar zijn via Delpher, een website die online toegang geeft tot Nederlandse kranten en andere gedigitaliseerde bronnen, maar andere afbeeldingen alleen beschikbaar zijn in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Hij vertelde me hierover, zodat ik contact op kon nemen met mijn contacten in Den Haag om ervoor te zorgen dat onze vrijwilliger meer metadata had om mee te werken, om de beschrijvingen van onze collectie te verrijken. Zonder onze vrijwilliger zou het veel meer tijd kosten om deze collectie online beschikbaar te maken, aangezien we pas op een later moment erachter zouden zijn gekomen dat we belangrijke informatie misten.”

Crowdsourcing

Een andere manier waarop het SCHL burgers betrekt bij haar onderzoek is door middel van crowdsourcing, een onderzoeksmethode waarbij het publiek wordt gevraagd om mee te helpen aan het verkrijgen van bruikbare informatie. “Een van onze grootste crowdsourcingprojecten heet DRAPO. In dit project vragen we het publiek om foto's van vlaggen en vaandels van Limburgse organisaties op te sturen, omdat deze een kleurrijke documentatie vormen van het regionale erfgoed. Burgers sturen deze beelden naar ons, en zo helpen zij ons een database van vlaggen en vaandels op te bouwen. Deze beelden zijn zowel voor het publiek als voor onderzoekers interessant”, legt Nico uit.

“Hetzelfde geldt voor het briefhoofdenproject”, vult Joris aan. “We hebben een oproep gedaan aan het publiek met de vraag om briefhoofden van zakelijke correspondentie die op zolder of in de kelder rondslingeren naar ons te sturen. Dit kan zowel digitaal als per post; dan scannen wij de briefhoofden in en sturen we ze weer terug. We hebben crowdsourcing nodig, zodat we meer metadata hebben om mee te werken.”

Grensoverschrijdend onderzoek

Sally merkt op dat “burgerwetenschap en crowdsourcing niet stoppen bij de grens, zeker niet als deze grens de Euregio betreft.” Nico beaamt dat en vervolgt: “De Maasconferentie van afgelopen zomer is daar een mooi voorbeeld van. In deze conferentie verkenden we de Maas, haar historische overstromingen, de metamorfosen van de rivier, de omgang met archeologische vondsten en handel. We hebben contact gezocht met lokale organisaties, maar ook met bestuurlijke en politieke organen aan beide kanten van de grens, die alle enthousiast input leverden. Er was veel interesse om de Maas als cultureel erfgoed te zien.” “Bovendien,” vult Joris aan, “kunnen we met onze crowdsourcingprojecten makkelijk de grens over.”

Taalbarrières overwinnen

Het SHCL is een centrum voor regionale geschiedenis. De meeste bronnen zijn in het Nederlands, en sommige zelfs in een van de vele lokale Limburgse dialecten. Maakt dat het niet moeilijker voor de vele internationale medewerkers van FASoS en student-onderzoekers om bij te dragen aan het SHCL, vraagt ​​Sally zich af. “Voor heel wat projecten zou dat inderdaad een behoorlijke uitdaging zijn. Gelukkig richten we ons nu vooral op fotocollecties, DRAPO en het briefhoofdenproject. Dit zijn beeldprojecten waarin taal minder belangrijk is”, legt Nico uit.

Sally zou graag zien dat de samenwerking tussen FASoS en het SHCL verder versterkt. Volgens haar is “het SHCL een belangrijke spil voor FASoS om beter aan te sluiten bij de lokale gemeenschap en de lokale geschiedenis. We willen bijdragen aan het behoud, de verdere ontwikkeling en het begrijpen van de lokale geschiedenis. Dat is belangrijk voor een regionale universiteit als de UM en de samenwerking met het SHCL helpt ons om dit te bereiken.”

Door: Eva Durlinger

Foto's door: Joey Roberts and David Maesen