Dubes onderzoek richt zich op zogenaamde intersectionele discriminatie; uitsluiting op basis van niet één maar meerdere persoonlijkheidskenmerken, bijvoorbeeld omdat je én zwart én vrouw bent. Het fenomeen bestaat al eeuwen, stelt ze, maar pas sinds een jaar of tien een groeiend onderwerp binnen de Nederlandse en Belgische rechtenfaculteiten. “Het probleem is dat intersectionele discriminatie niet erkend wordt in de rechtspraak en anti-discriminatiewetgeving van de Europese Unie,” legt ze uit. “Die veronderstelt namelijk dat mensen enkel op basis van één kenmerk gediscrimineerd kunnen worden.”

Een inmiddels beroemde zaak die geanalyseerd werd door Professor Kimberlé Crenshaw (wie de term ‘intersectionaliteit’ gemunt heeft) uit de Verenigde Staten laat zien wat dit in de praktijk kan betekenen. Toen het autobedrijf General Motors in de jaren zeventig een ontslagronde doorvoerde volgens het last in, first out-principe, werden alleen zwarte vrouwen op straat gezet. Het was immers deze groep die als laatste toegang had gekregen tot de arbeidsmarkt, na witte vrouwen en na zwarte mannen. Met andere woorden: alleen voor deze groep vielen racisme en seksisme samen, om te resulteren in deze specifieke vorm van uitsluiting.

“De rechter ging er niet in mee,” vertelt Dube. “Er moest ofwel sprake zijn van racisme, ofwel van seksisme; één discriminatiegrond. Aangezien er zowel zwarte mannen als witte vrouwen bij General Motors werkten, oordeelde de rechter dat beide niet aan de orde waren.”
 

Erkenning

Ook vandaag de dag zou dit nog steeds kunnen gebeuren, aangezien de EU-antidiscriminatierichtlijnen - die worden omgezet in nationale wetten in de lidstaten - intersectionele discriminatie niet erkennen. Met haar onderzoek hoopt Dube daar verandering in te brengen. Op basis van analyses van rechtszaken, rechtsvergelijkend onderzoek met het Europees Hof van de Rechten van de Mens, het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten en het Grondwettelijk Hof van Zuid-Afrika, en interviews met wetgevers en beleidsmakers formuleert ze aanbevelingen voor het Europese Hof van Justitie, de EU-antidiscriminatiewetgevers en het EU-gelijkheidsbeleidsmakers.

Dube: “Ik hoop dat deze drie actoren iets aan mijn aanbevelingen zullen hebben. Maar mijn droom is toch vooral dat de EU erkent dat intersectionele discriminatie voorkomt en het beter bestrijdt.”
 

Activisme

Dube wil impact hebben, en dan is het een logische vraag of een bestaan als activist of politicus niet meer voor de hand had gelegen. “Ik heb in de lokale politiek gezeten en ik heb geleerd dat het niks voor mij is,” zegt ze daarover. “Ik ben idealistisch. It's all or nothing. In 2023 zijn er bepaalde gebieden waarop je geen concessies moet doen.”

Meer verwant voelt ze zich met activisten, van wie ze zegt veel energie en inspiratie te krijgen. “Ik weet dat het niet per se een heel breed gedragen standpunt is bij rechtsgeleerden, maar ik denk dat je als wetenschapper ook dingen kunt leren van de activistische wereld. Zoals de erkenning dat het recht niet neutraal is, maar arbitrair en subjectief. Het recht kan niet alleen gebruikt worden om mensen te emanciperen, maar ook om mensen te onderdrukken.”

Tekst: Jolien Linssen