“Europeanen zijn niet anti-immigranten!”

Naast de studie wilde Tsourdi zich in Athene bezighouden met wat zij zag als de meest urgente mensenrechtenkwestie van dat moment: migratie. “In 2006 liep ik stage bij de ngo Greek Council for Refugees, waar ik juridisch advies gaf aan asielzoekers. Er was nog geen goed functionerend asielsysteem. We moesten eerst beslissen wie we zouden helpen.” Vaak was pleiten voor fatsoenlijke leefomstandigheden voor mensen die in juridisch niemandsland zaten het enige wat ze kon doen. “Er was een gevoel van hulpeloosheid. Tegelijkertijd werd ik geïnspireerd door de waardigheid en vastberadenheid van die asielzoekers – dat is tot op de dag van vandaag van invloed op mijn onderzoek.”

Tsourdi deed in het Verenigd Koninkrijk een tweede master over mensenrechtenwetgeving en werd vervolgens werkzaam op het gebied van asielrechtbeleid en belangenbehartiging bij maatschappelijke organisaties in Brussel, om zo een aantal jaar juridische praktijkervaring op te doen. Met het ene been in de praktijk en het andere in de wetenschap deed ze onderzoek aan de Université Libre de Bruxelles, als buitenpromovendus zonder financiering. Tegelijkertijd werkte ze voor een Europarlementariër die (schaduw-)rapporteur was in verschillende asielgerelateerde dossiers. “Door mee te werken aan de onderhandelingen over de asielhervorming leerde ik de werking en beperkingen van het proces kennen,” zegt ze, verwijzend naar de hoeveelheid package deals die op de achtergrond werden afgesloten. Koehandel, met andere woorden.

Omdat ze de voorkeur had voor een meer analytische en kritische invalshoek, liet Tsourdi haar parlementaire carrière voor wat die was en werkte ze fulltime aan haar promotie. “Mijn promotor, Philippe De Bruycker, is een fervent netwerker en zeer actief in door de EU gefinancierde projecten en adviesbureaus. Ik hielp mee extern gefinancierde onderzoeksopdrachten binnen te halen en uit te voeren; daardoor kreeg ik die ondernemersgeest. Ik leerde al vroeg om samen met partners projecten en onderzoekslijnen rond ideeën op te bouwen. Ik hou nog steeds van de creativiteit die dit vereist.” Haar promotieonderzoek richtte zich op de ontwikkeling en implementatie van het EU-asielbeleid. “Door mijn praktijkervaringen kijk ik altijd naar hoe wettelijke kaders in de praktijk worden uitgevoerd. Ik geniet van dieper, conceptueel werk en empirisch onderzoek, maar ik ben nog steeds actief als consultant voor instellingen.”

Ieders bijdrage telt

Tsourdi bracht de laatste drie semesters van haar promotie door aan het Migration Policy Centre van het European University Institute (EUI) in Florence, waar ze haar mentor, Bruno de Witte van de Universiteit Maastricht, ontmoette. Ze bleef daarna nog een jaar bij het EUI als Max Weber postdoctoraal fellow. “Bruno is niet alleen een van de knapste koppen op het gebied van EU-recht, hij is ook een vriendelijke, toegankelijke en oprecht attente mentor, die talloze wetenschappers in staat heeft gesteld hun talenten te ontplooien. Hij heeft me geïnspireerd om me te ontwikkelen als wetenschapper en als mentor”.

Tsourdi ging vervolgens als departmental lecturer aan de slag bij het Refugee Studies Centre in Oxford. Ze genoot van haar verblijf en de intellectuele omgeving daar, maar werd zich tegelijkertijd meer bewust van haar egalitarisme, omdat ze zich geconfronteerd zag met hiërarchische gebruiken zoals high-table dining. “Zo voel ik me nog steeds. Dat ik hoogleraar ben geworden is een bijzondere erkenning van mijn prestaties, maar ik denk niet dat het mij definieert. Het is een eer om een verbindende factor te kunnen zijn voor de faculteit en voor mensen van andere faculteiten op hetzelfde gebied.” Hoewel ze de platte hiërarchie van de Universiteit Maastricht prijst, vindt ze dat het nog beter kan. Sinds haar tijd bij de Maastricht Young Academy steunt ze “Iedereen professor!”, een campagne om de rechten voor universitair (hoofd)docenten zoveel mogelijk gelijk te trekken met die van hoogleraren. “Het is echt belangrijk om ieders bijdrage te erkennen en dit is een pragmatische manier om dat te doen.”

Een echt Europese regio

Tsourdi kwam in 2019 met een Veni-beurs naar de Universiteit Maastricht. “Ik vind de internationale omgeving hier geweldig – het voelt echt Europees. Oxford was ook tot op zekere hoogte internationaal, maar ik was de enige niet-Engelse native speaker op de afdeling. “Het bevalt me ook dat onderwijs en onderzoek hier in Maastricht even belangrijk zijn.”

Maar verhuizen naar Maastricht zit er niet in. “Ja, ik spreek absoluut Nederlands met een Vlaams accent,” grinnikt Tsourdi, terwijl ze wat rechter op haar stoel gaat zitten. Ze ontmoette haar man 16 jaar geleden in België en verblijft daar sindsdien minstens een deel van het jaar. Tegenwoordig wonen ze met hun zoontje in Leuven. Het idee van ergens bij horen is voor haar een gevoelskwestie, geen morele kwestie – en zeker geen juridische. Zoals ze al lang weet, schuilt achter elke migratiestatistiek een mens die een prettig leven wil leiden.

Tekst: Florian Raith