Tevredenheid is een kwestie van perceptie, ook als het om het Europese project gaat. “Burgers voelen zich buitengesloten. Dat is volgens mij een van de grootste problemen van de EU.” Maatschappijwetenschappelijk onderzoek kan gegevens opleveren voor het maken van beleid en instrumenten om de publieke opinie te monitoren en antwoorden te formuleren. Pavlova heeft onofficiële ‘out-of-pocket-betalingen’ in de Oost-Europese gezondheidszorg onderzocht – en of mensen vanwege die betalingen afzien van behandeling. De resultaten van haar onderzoek werden in de verschillende landen op beleidsniveau bediscussieerd.

Uiteraard is Pavlova voorstander van het maken van beleid op basis van onderzoek, maar ze benadrukt ook dat efficiëntie en rentabiliteit niet als enige van belang zijn. “De EU moet zonder twijfel hervormd worden om de burger een stem te geven. Als mensen zich niet gehoord voelen, zullen ze hun heil blijven zoeken bij demagogen.” Ze vindt dat de EU zich meer moet inspannen om zichzelf te verkopen, door de voordelen van het lidmaatschap uit te leggen en de zorgen van de burger serieus te nemen.

Dat betekent dat er betere kanalen voor interactie moeten komen, van forums tot enquêtes, maar ook kanalen om direct met de burger te communiceren. “Dat is erg belangrijk. Brussel wordt gebruikt als excuus om op nationaal niveau impopulaire maatregelen door te drukken. Kiezers hebben geen direct contact en voelen zich buitengesloten van het proces van beleidsmaking.” Als Bulgaars-Nederlandse burger met familie in heel Europa, is Pavlova uiteraard positief gestemd over de EU en vindt ze dat dat de unie moet blijven bestaan.

EU is niet het antwoord op alles

 “In Bulgarije zijn mensen teleurgesteld in de EU, omdat de beloften niet van de ene op de andere dag zijn nagekomen.” Pavlova denkt dat Bulgarije te snel lid is geworden; het land was er economisch gezien niet klaar voor en kreeg niet de mogelijkheid om zich te ontwikkelen. “Tegelijkertijd waren er zichtbare verbeteringen, vooral in het openbaar bestuur. Maar het was vooral maatschappelijk gezien heel goed: het maakte mensen trots – ze waren oprecht blij.”

De EU is natuurlijk niet het antwoord op alles, maar Pavlova denkt dat Europese landen moeten blijven samenwerken om in de wereld een rol van betekenis te kunnen spelen, en om economische groei en innovatie te bewerkstelligen. “Het is geweldig om te zien hoeveel aandacht de Europese verkiezingen kregen.” Met iets meer dan 50 procent was de kiezersopkomst de hoogste in 20 jaar. “Mensen beseffen dat hun stem belangrijk is. De diversiteit in het Europees Parlement wordt steeds groter, dus debat en compromissen worden van cruciaal belang.”

Pavlova denkt dat Europa’s gedeelde waarden en geschiedenis voldoende zouden kunnen zijn om het Europese project te redden. Het maakt het in ieder geval de moeite van het proberen waard. Maar ze hecht het meeste waarde aan de diversiteit. “Ik herinner me autovakanties in Europa, eerst als kind met mijn familie, later als tiener: het maakte echt indruk op me om te zien hoe landschappen, architectuur en talen veranderden – dat doet het trouwens nog steeds.”