5 januari 2022

De paradox van pijnvermijding

In het Vidi-project van Ann Meulders, hoofddocent Experimental Health Psychology, ligt de focus op een bewezen voorspeller van chronische pijn: pijnvermijding. Een belangrijk mechanisme achter de generalisering hiervan is onzekerheid over toekomstige pijn. Dit toont haar promovenda Eveliina Glogan in haar proefschrift aan. Het Vidi-project staat geheel in het teken van samenwerking. Meulders: "Niet door concurrentie maar door ideeën te delen en elkaar te helpen worden we betere wetenschappers."

Meulders Glogan

Generalisering van pijnvermijding

Het onderzoek van promovenda Glogan zoomt in op de vraag hoe pijnvermijdend gedrag zich verspreidt naar  veilige bewegingen. Wat zijn de onderliggende mechanismen van generalising? "Als je bijvoorbeeld rugpijn krijgt van een yogaoefening, dan kan de vermijding zich uitbreiden naar heel yoga of zelfs alle sporten." Uit haar experimenten kwam naar voren dat de trigger van generalisering vooral onzekerheid over toekomstige pijn is. "Dat is ook logisch. Als je niet echt weet welke beweging de pijn vergroot en welke niet, ga je alles vermijden."

Meulders: "Nieuw aan Eveliina's onderzoek is dat het niet uitsluitend de vrees is die vermijding voorspelt,  zoals vaak werd aangenomen. Want ook als je bang bent kun je toch de confrontatie aangaan met pijn. Nee, voorspellend is vooral het vermijdende gedrag. Daarvoor is men bereid een prijs te betalen in de vorm van baanverlies, minder sociale relaties of minder levensgenot. Gezond gedrag is dat je de waarde van deze andere activiteiten stelt boven pijnvermijding. Bij mensen met chronische pijn is dit uit balans. Ze hebben altijd pijncontrole als doel."

Voor de behandeling van mensen met chronische pijn betekent Glogans studie dat zij in een vroeg stadium moeten gaan inzien welke bewegingen veilig zijn en welke niet. Glogan: "Je confronteert mensen met chronische pijn met hun vrees (facing their fears). Je laat hen ervaren dat zolang zij de dingen waar ze bang voor zijn niet vermijden, hun vrees niet zal leiden tot chronische pijn en beperkingen in het dagelijkse leven.” De resultaten van haar onderzoek werden onlangs gepubliceerd in het tijdschrift The Journal of Pain.

Niet concurreren maar samenwerken

Over hun samenwerking zijn beiden zeer te spreken. Glogan: "Ann is betrokken en geeft grondige feedback. We hebben regelmatig contact, ook buiten het werk." Voor Meulders staat haar Vidi-project gelijk aan samenwerking. "Dat we een team vormen staat voorop. Het is van groot belang dat de onderzoekers samenwerken. Dat wil ik hier extra benadrukken, omdat de NWO-directeur wetenschap weer eens vergeleek met topsport, waarbij alleen de besten winnen. Dat is een trieste vergelijking. Niet door concurrentie maar door ideeën te delen en elkaar te helpen worden we betere wetenschappers."

Eveliina Glogan studeerde Psychologie aan The University of Glasgow en Cognitieve neurowetenschappen aan Maastricht University. Eind 2021 hoopt ze te promoveren op haar onderzoek naar pijnvermijdend gedrag en de generalisering ervan in verband met de ontwikkeling en instandhouding van chronische pijn.

Ze leerde van Eveliina iets belangrijks. "Hoe iemand op papier en op basis van output overkomt, hoeft niet te matchen met hoe hij of zij zich voelt. Eveliina had in het eerste jaar al een publicatie. Ze communiceert helder en geeft gemakkelijk een presentatie. Ze leek zelfverzekerd, maar bleek doodzenuwachtig. Ik heb geleerd dat ik als mentor hier meer aandacht voor moet hebben." Gevraagd naar wat zij van Meulders heeft geleerd, is Glogan even stil. "Ik geloof eigenlijk wel alles. Ik kijk professioneel naar haar op. Eerlijk gezegd denk ik dat Ann de nummer één is in haar onderzoeksveld. Er zijn maar weinig vrouwelijke onderzoekers die dit kunnen zeggen. Zij is baanbrekend."

Reductie van pijnvermijding

Na de verdediging van haar proefschrift eind dit jaar gaat Glogan als onderzoeker verder aan de Katholieke Universiteit Leuven. "Ze hebben mij een postdoctorale beurs gegeven, waardoor ik dit onderzoek kan voortzetten." Meulders: "Nu is Eveliina superbescheiden. Dit is een prestigieuze beurs. Het laat zien dat zij excelleert in haar onderzoek." Zelf wil zij het Vidi-project verder uitbouwen langs twee onderzoekslijnen. "We willen enerzijds mensen met chronische pijn leren de generalisatie van pijnvermijding te reduceren en anderzijds de terugval na een succesvolle blootstelling aan de gevreesde bewegingen voorkomen. Het project is een eerste opstap naar een breed onderzoeksveld waarin vermijdend gedrag centraal staat. Er is nog veel werk te doen."

De nieuwe NWO-directeur vergeleek wetenschap weer eens met topsport, waarbij alleen de besten winnen. Dat is een trieste vergelijking. Niet door concurrentie maar door ideeën te delen en elkaar te helpen worden we betere wetenschappers.
Ann Meulders
Door: Hans van Vinkeveen (tekst), Philip Driessen (fotografie)