Bloeiende planten geven hun evolutionaire geheimen prijs
Onderzoekers wereldwijd brengen de genetische afstamming van de meerderheid van alle bloeiende plantengeslachten in kaart. Ook de Universiteit Maastricht draagt bij aan deze monsterklus die de stamboom van planten completer maakt dan ooit tevoren. Hun onderzoek staat deze week in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Nature.
Lang geleden was er een tijd zonder bloemen, tot 140 miljoen jaar geleden de eerste bloemplanten evolueerden. De voortplanting via bloemen bleek een enorm succes. Vandaag de dag domineren bloemplanten het plantaardige leven op Aarde, 90% van alle planten bloeit. Maar, hoe verliep de evolutie van de eerste bloeiende plant tot de bijna 400 duizend soorten nu? Met genetisch onderzoek en het bestuderen van fossielen, brachten onderzoekers de evolutie van zo’n 60% van alle bloeiende plantengeslachten in kaart.
DNA
Dankzij het onderzoek, onder leiding van de Royal Botanic Gardens in het Engelse Kew, neemt de kennis over de evolutie van de bloeiende planten met een factor 15 toe. Van ruim 800 soorten werd het genetische materiaal voor het eerst in kaart gebracht met nieuwe technieken die DNA uit eeuwenoude gedroogde resten van soms al uitgestorven planten kunnen analyseren. Uit het onderzoek volgt dat zo’n 80% van alle bloeiende plantenfamilies kort na de ‘uitvinding’ van de bloem ontstonden. Daarna verliep de evolutie in een rustig tempo tot zo’n 40 miljoen jaar geleden het ontstaan van nieuwe bloeiende soorten opnieuw piekte. Die piek viel samen met een wereldwijde daling van de temperatuur.
Zuurzak
In Maastricht nam Roy Erkens (evolutiebioloog bij het Maastricht Science Programme) de tropische plantenfamilie Annonaceae voor zijn rekening. De familie is vooral bekend dankzij vruchten als zuurzak (soursop) en cherimoya. Erkens over de resultaten van het onderzoek: "De inslag van een enorme meteoriet, zo’n 65 miljoen jaar geleden, leidde tot het uitsterven van de dinosauriërs. Die wereldwijde ramp, zo blijkt nu, had nauwelijks invloed op het ontstaan van nieuwe bloemplanten, hun evolutie ging ongestoord door. We toonden dit fenomeen een paar jaar geleden al aan voor alleen de Annonaceae.”
Dit onderzoek is een gezamenlijke inspanning van 279 wetenschappers uit 27 landen. De wetenschappers deelden hun unieke plantenkennis en vele kostbare plantenmonsters. Het onderzoek geeft het bestuderen van de biodiversiteit een enorme boost. De resultaten en alle data zijn openlijk en vrij toegankelijk voor wetenschappers en publiek via de Kew Tree of Life Explorer.
Lees ook
-
“Ik ben er trots op dat onze nieuwe groep Circular Plastics het eerste volledig eigen onderzoek publiceerde”, zegt Kim Ragaert. Drie jaar geleden, bij haar start in Maastricht, zette ze de onderzoeksgroep op. Inmiddels staat ze aan de basis van menige innovatie op het gebied van plasticrecycling en werkt ze aan een onderzoeksfaciliteit die de wereld van kunststofrecycling gaat verenigen. Hoog tijd dus voor haar inaugurele rede op 4 juli.
-
Gerco Onderwater onderzoekt hij de smaak van het heelal en bewaakt hij de smaak van het Maastricht Science Programme. Tijdens zijn oratie, 31 mei, gaf hij een voorproefje van zijn werk voor beiden.
-
Vaatchirurg en bijzonder hoogleraar Clinical Engineering Lee Bouwman houdt zich bezig met de implementatie van baanbrekende technieken in de gezondheidszorg. Hiervoor is samenwerking tussen technische en klinische deskundigen onontbeerlijk. Met inmiddels een waaier aan gezamenlijke innovaties als resultaat. Van de plaatsing van aortastents met zijtakken en knieprothesen met behulp van een robot tot het lokaliseren van borsttumoren via magnetische zaadjes en ijzeroxide.
