De veelzijdige geschiedenis van Rijeka

Rijeka, een stad in het huidige Kroatië, heeft een tumultueus verleden. Tot de Eerste Wereldoorlog maakte de stad deel uit van het Habsburgse Rijk. Toen het rijk na de Eerste Wereldoorlog werd opgeheven, sprak de meerderheid van de inwoners Italiaans, maar een aanzienlijk deel sprak ook Kroatisch – en veel mensen spraken beide talen. Aanvankelijk was Rijeka een vrije stad, maar niet veel later viel het onder Italië en aan het einde van de Tweede Wereldoorlog nam Joegoslavië de controle over de stad over. Als gevolg hiervan hebben Italianen en Kroaten tegenstrijdige herinneringen aan het verleden van Rijeka, gevormd door historische gebeurtenissen en culturele verschuivingen. 

De verhalen van Rijeka in kaart brengen

Gedreven door de wens om deze verhalen te overbruggen en een gedeeld begrip van de geschiedenis van Rijeka te bevorderen, creëerde Brigitte een interactieve online kaart. "Omdat ik wist dat er zoveel sterke en contrasterende herinneringen waren over de geschiedenis van Rijeka, dacht ik dat inwoners geïnteresseerd zouden zijn in het bijdragen aan de crowd-sourced kaart. Uiteindelijk deden er maar een paar mee." Brigitte trekt hier verschillende lessen uit. "Ik denk dat het probleem drieledig was. Ten eerste was het platform waarop de interactieve kaart te vinden was niet zo gebruiksvriendelijk als ik dacht. Ten tweede wisten potentiële gebruikers niet wat ze eraan hadden als ze zouden bijdragen aan de kaart. Ze hadden al hun eigen netwerk en gebruikten andere platforms om hun publiek te bereiken. Ten derde was mijn veronderstelling dat Kroaten en Italianen met elkaar zouden willen communiceren verkeerd: praten met mensen aan de andere taalkant was uit den boze."

Hoewel de kaart een flop was, was het geen verspilling van middelen. "De kaart werd uiteindelijk niet gebruikt hoe ik voor ogen had, maar werd gebruikt als leermiddel. Het platform dient als een manier om te leren hoe je historisch onderzoek op een aantrekkelijke manier kunt communiceren. Bovendien zijn er een handvol mensen die de kaart hebben gevonden en begonnen zijn met het uploaden van hun verhalen. Het zou interessant zijn om erachter te komen wie deze mensen zijn en wat hen ertoe heeft gebracht om de kaart te gebruiken."

De geschiedenis van Rijeka bewandelen met een app

De mislukking van de kaart leidde ertoe dat Brigitte beter begon na te denken over haar doelgroep. Wie wilde ze bereiken met de verhalen van Rijeka? "De mensen op straat. Een kaart op internet is dan niet erg bruikbaar, dus ontstond het idee om een mobiele telefoon app te maken over de geschiedenis van de stad. Ik had geleerd van mijn eerdere ervaring en besloot om niet te vertrouwen op de inwoners van Rijeka om deze geschiedenis in kaart te brengen. In plaats daarvan nodigde ik historici uit om hun onderzoek te delen. Zij zijn in staat om inhoud van hoge kwaliteit aan te leveren, die nationale inzichten zou overstijgen en een uitgebreide kijk op het verleden van de stad zou bieden, waarbij de vele verschillende verhalen die erover verteld kunnen worden, naar voren zouden komen."

Hoewel de resulterende app indrukwekkend is, heeft Brigitte nog steeds moeite om het beoogde publiek te bereiken. Dit komt deels door de doelgroep keuze. Brigitte wilde graag de universele gebruiker aanspreken, waaronder inwoners, toeristen en individuen van alle leeftijden. De lokale bevolking was echter van mening dat ze al bekend was met de geschiedenis van de stad, terwijl oudere bevolkingsgroepen minder geneigd waren om mobiele apps te gebruiken. Middelbare scholieren en toeristen kwamen naar voren als de belangrijkste gebruikers, zij het met verschillende mate van betrokkenheid. "Studenten gebruiken de app vooral omdat ze moeten van hun leraren. Nu we weten welke groepen de app gebruiken, kunnen we de inhoud veel beter toespitsen."

Brigitte herkende de uitdagingen waarmee onderwijzers tijdens de COVID-19 pandemie werden geconfronteerd en verlegde haar focus naar toeristen. "Het toeristenbureau in Kroatië wilde meer toeristen aantrekken omdat ze hard getroffen waren door reisbeperkingen uit andere landen, maar ze leken voortdurend te reorganiseren waardoor het moeilijk was om op een constructieve manier samen te werken. Toen heb ik nog een waardevolle les geleerd: ik had een lokale partner moeten hebben die me had kunnen helpen met effectieve promotie van de app."

Mislukkingen vieren

Na deze uitdagingen keert Brigitte met hernieuwde vastberadenheid terug naar de tekentafel. De app mag dan niet aan de aanvankelijke verwachtingen hebben voldaan, gebruikers van buiten Rijeka zijn enthousiast en ook onderzoekers hebben interesse getoond in de app. "Mijn idee is nu om een platform te creëren voor andere onderzoekers die zo'n app willen maken." Brigitte benadrukt dat het belangrijk is om belanghebbenden vanaf het begin te betrekken en hun inzichten te integreren in het ontwerpproces. Bovendien heeft het hele proces haar laten nadenken over het potentieel en de uitdaging van onderzoeksimpact. "Als academici publiceren we veel en proberen we nieuwe benaderingen uit om een groot publiek te bereiken. Maar de echte vraag is: heeft je werk de maatschappij bereikt; heeft iemand het gelezen?"

Ondanks haar eigen kritische zelfreflectie waarschuwt Brigitte ervoor niet te focussen op mislukkingen en tegenslagen te beschouwen als een integraal onderdeel van academisch onderzoek. "We vieren onze successen, maar we weten niet wat we met mislukkingen moeten doen. Een open dialoog over mislukkingen zou goed zijn, omdat mislukkingen ervoor zorgen dat we beter nadenken en uiteindelijk zelfs bijdragen aan succes." In haar zoektocht om de veelzijdige geschiedenis van Rijeka op te helderen, blijft Brigitte zich inzetten om de samenleving te betrekken, grenzen te overschrijden en mislukkingen te omarmen.

Door: Eva Durlinger
Portretfoto door: Eric Bleize