Professor Katrin Amunts ontvangt eredoctoraat voor grensverleggend onderzoek naar het menselijk brein
Sinds begin jaren negentig levert de Duitse professor Katrin Amunts met haar onderzoek een waardevolle bijdrage aan het begrip van het menselijk brein. BigBrain, de Julich Brain Atlas, het Human Brain Project (HBP) en EBRAINS zijn slechts een paar hoogtepunten uit haar indrukwekkende carrière. Al meer dan 10 jaar werkt Amunts met veel plezier samen met de afdeling Cognitive Neuroscience van de Faculty of Psychology and Neuroscience van de Universiteit Maastricht en het Maastricht Brain Imaging Centre. De toekenning van een eredoctoraat door de Maastrichtse hoogleraren Rainer Goebel en Alard Roebroeck is een kroon op haar werk. “Ik voel me zeer vereerd en ben erg blij met deze blijk van waardering.”
De complexiteit van het menselijk brein fascineert professor Amunts nog elke dag. “Ons brein drijft ons”, legt ze uit. “Door de organisatie van het menselijk brein te bestuderen, leren we meer over de werking van dit bijzondere orgaan. Het is belangrijk dat we zo veel mogelijk over dit verbazingwekkende orgaan te weten komen, zodat we effectieve therapieën kunnen ontwikkelen. Neurowetenschappen hebben dus veel maatschappelijke impact.”
Studie in Moskou
Katrin Amunts werd geboren in de Duitse Democratische Republiek (DDR). Ze volgde de studies geneeskunde en biofysica aan de Pirogov Medical School in Moskou. Een onderwijsinstelling die een zeldzame combinatie van geneeskunde, biofysica, natuurkunde én wiskunde aanbood. “Dat was uniek in die tijd”, vertelt ze. “Ik kreeg niet alleen de kans om een heel goede opleiding te volgen, maar leerde ook een compleet nieuwe cultuur kennen.”
Na haar promotie in 1989 en de val van de Berlijnse Muur startte Amunts als onderzoeker bij een van de Fraunhofer Instituten in Berlijn. Daarna werd ze postdoc bij het Cécile en Oskar Vogt Instituut voor Hersenonderzoek aan de Heinrich Heine Universität Düsseldorf. Het instituut waar ze tegenwoordig directeur van is. “Ik was vanaf het allereerste begin gefascineerd door de structuur van de hersenen. Het in kaart brengen van de verschillende hersengebieden was dé manier om die structuur beter te begrijpen.”
De tekst gaat verder onder de foto.
Het eredoctoraat wordt uitgereikt tijdens de 49e Dies Natalis.
Google Maps van de hersenen
De breinkaarten die ze ontwikkelde, werden onderdeel van de Julich Brain Atlas. “Dit is een soort Google Maps van de hersenen”, lacht ze. “Deze atlas bevat driedimensionale kaarten van meer dan 230 hersengebieden. De kaarten zijn gebaseerd op veranderingen in de zogenaamde cellulaire architectuur. Verder geeft de atlas gedetailleerde informatie en laat hij verbindingen en receptoren zien. Voor veel hersengebieden zijn dit de eerste beschikbare kaarten.”
Samen met de Canadese neurowetenschapper Alan Evans ontwikkelde ze BigBrain: een driedimensionaal model, dat tot op cellulair niveau inzicht geeft in de hersenstructuur. Om de vezels (verbindingen tussen zenuwcellen) in kaart te brengen, maakt Amunts gebruik van 3D Polarized Light Imaging (3D-PLI). Dit is een geavanceerde microscopische techniek, die gedetailleerde informatie geeft over de vezelarchitectuur van hersenweefsel. Het gepolariseerde licht maakt de verbindingen tussen hersengebieden zichtbaar. Kaarten van chemische receptoren in de hersenen worden toegevoegd via de Receptor Autoradiografietechniek.
Het mooie van de Julich Brain Atlas is dat hij via het digitale platform EBRAINS vrij toegankelijk is voor wetenschappers overal ter wereld. Een mooi voorbeeld van open science, een onderwerp dat Amunts een warm hart toedraagt. “Om de werking van het brein te begrijpen, is internationale samenwerking absoluut noodzakelijk”, stelt ze. “Er is niet één wetenschapper die alles kan overzien. Door de krachten te bundelen, voorkomen we versnippering en helpen we de medische wetenschap vooruit. Want ons onderzoek draagt niet alleen bij aan hersenonderzoek, maar ook aan de ontwikkeling van betere diagnoses en nieuwe therapieën.”
“Om de werking van het brein te begrijpen, is internationale samenwerking absoluut noodzakelijk.”
Katrin AmuntsHuman Brain Project
BigBrain en de Julich Brain Atlas zijn verder ontwikkeld binnen het Human Brain Project, een grootschalig Europees onderzoeksprogramma dat professor Amunts van 2016 tot 2023 met veel succes leidde. Binnen dit project werkten de onderzoeksgebieden neurowetenschappen, geneeskunde, informatica en informatietechnologie samen om het begrip van het menselijk brein te vergroten. Het project legde de basis voor geavanceerde simulatiemodellen, hersenatlassen en nieuwe methoden in kunstmatige intelligentie.
Uit het Human Brain Project kwam EBRAINS voort, een Europese onderzoeksinfrastructuur voor digitale neurowetenschappen. Amunts is een van de twee CEO’s van EBRAINS AISBL, de non-profitorganisatie die is opgericht om deze infrastructuur te beheren en te bevorderen. “EBRAINS is een centrale hub voor internationale samenwerking en innovatie in hersenonderzoek. De hub biedt toegang tot de Julich Brain Atlas, BigBrain en andere tools voor hersenonderzoek. EBRAINS AISBL combineert supercomputing, data-analyse en klinische toepassingen. Dit helpt onderzoekers bij de ontwikkeling van gepersonaliseerde behandelingen en het begrijpen van hersenaandoeningen”, aldus een trotse Amunts.
Tradities en een open mind
Ondanks de jarenlange samenwerking is professor Amunts niet vaak in Maastricht te vinden. Het contact verloopt voornamelijk digitaal. Maar voor het in ontvangst nemen van het eredoctoraat maakt ze graag een uitzondering en reist ze af naar Limburg. “Ik kijk er erg naar uit om mijn Maastrichtse collega’s weer eens live te zien. Wat ik zo mooi vind aan de Universiteit Maastricht is dat het in ere houden van tradities hand in hand gaat met een moderne visie op wetenschap en een open mind. Voor mij is dat ontzettend inspirerend!”
Tekst: Martina Langeveld
Foto's Dies Natalis: Philip Driessen
Reden toekenning eredoctoraat
Professor Katrin Amunts levert met haar onderzoek een aanzienlijke bijdrage aan het begrip van de structuur en functie van het menselijk brein. Bijzonder is dat zij zich met haar onderzoek richt op het in kaart brengen van de hersenstructuur én op de relatie tussen de structuur van het zenuwstelsel (neuro-anatomie) en de hersenfunctie. Daardoor kon zij uiterst waardevolle studies doen naar spraak en taal, gezichtsherkenning en sociaal gedrag. Amunts is niet alleen een groot wetenschapper, ze beschikt ook over internationaal erkende leiderschapskwaliteiten. Zo leidde ze het Human Brain Project, een enorm project dat meer dan 150 instellingen uit 19 landen in Europa omvatte. Ook het Maastricht Brain Imaging Centre was hierbij betrokken. Redenen genoeg om haar een eredoctoraat toe te kennen.
Lees ook
-
Is het risico op kanker bij iedereen even groot?
Valery Lemmens (GROW) doet onderzoek naar kanker, preventie en hoe de maatschappij is ingericht om ongezonde keuzes te maken.
-
Snufje LSD, tweemaal daags innemen bij de maaltijd
Als je in 2040 ADHD of een andere mentale aandoening hebt, schrijft de dokter misschien geen Ritaline of antidepressiva meer voor, maar in plaats daarvan een lage dosis paddo’s, truffels, LSD of een ander psychedelisch middel. Universitair hoofddocent Kim Kuypers doet onderzoek naar de toepassing...
-
Meest prestigieuze Europese beurs voor twee UM-wetenschappers
Twee hoogleraren van Universiteit Maastricht krijgen de meest prestigieuze Europese onderzoeksbeurs voor individuele onderzoekers: een ERC Advanced Grant, ter waarde van ruim €2,5 miljoen. Het gaat om Lorenzo Moroni (MERLN) en Alexander Sack (FPN).
