Come to Your Senses: verrijk je leven en je leerproces
Vier jaar lang onderzocht Emilie Sitzia hoe we onze zintuigen kunnen herontdekken en ze kunnen gebruiken voor een betere leerervaring in het hoger onderwijs. Om de resultaten van haar onderzoek breed beschikbaar te maken, sloeg ze de handen ineen met Elene Kadagidze, illustrator Tânia Alexandra Cardoso, docenten en studenten. Samen ontwikkelden ze het boek ‘Come to Your Senses’, een handleiding voor zintuiglijk leren die verkrijgbaar is als softcover en e-book.
Toen Emilie Sitzia met dit project begon, was het doel methoden te ontwikkelen om studenten te leren hun zintuigen te gebruiken bij het leren en zo de kloof tussen academische kennis en praktische toepassing te overbruggen. Het idee was los te komen van traditionele onderwijsvormen en breder in te zetten op zintuiglijke ervaringen. “Om eerlijk te zijn wisten we niet goed waar dit project heen zou gaan”, zegt Sitzia lachend. Maar dat werd juist de kracht van het project. “We hebben volop ingezet op co-creatie met studenten en de resultaten waren fantastisch.”
Na de gebruikelijke literatuuronderzoeken gingen Sitzia en haar team van ambassadeurs bij alle faculteiten in gesprek met onder andere cursusontwerpers, dansers, sommeliers en koks. “We wilden nagaan hoe verschillende professionals hun zintuigen gebruikten en hoe ze daarover praatten of er les in gaven.” Ze experimenteerde met zintuiglijke oefeningen voor studenten. “Vaak leidden die oefeningen tot heel andere leerresultaten dan we verwachtten. Maar de vrijheid die studenten kregen, zorgde voor veel creativiteit.” Ze herinnert zich een oefening waarbij studenten een nogal smakeloze cracker heel langzaam moesten opeten en de zintuiglijke ervaring moesten beschrijven. Daarop kwamen de studenten met de meest creatieve en bijzondere verbale uitspattingen en ontstond er zelfs een rapbattle.
Sitzia vond het heel belangrijk dat de bevindingen van het project direct konden worden gebruikt in het onderwijs. Daarom stelde ze alle protocollen die zijn ontwikkeld gratis online beschikbaar. “Maar we merkten dat de standaard academische pdf's niet werden gebruikt door docenten. Daarom zochten we een effectievere en creatievere manier om duidelijk te maken hoe belangrijk en waardevol zintuiglijk leren is.” Het resultaat is een rijk geïllustreerde beeldroman die de methode en de voordelen van zintuiglijk leren tastbaar maakt.
De tekst gaat verder onder de afbeelding.
Emilie Sitzia is universitair docent bij het 'Department of History' aan de Universiteit Maastricht. Ze studeerde kunstgeschiedenis en literatuur in Frankrijk, Duitsland en Finland. Haar onderzoeksgebied omvat kunst, literatuur en museologie. Ze is bijzonder hoogleraar Illustratie aan de Universiteit van Amsterdam, een leerstoel van de Stichting Fiep Westendorp.
Neem hier een kijkje in Come to your senses!
Klik op het icoontje om alle foto's te zien.
Een creatieve manier om onderzoek bruikbaar te maken
“Ik heb samengewerkt met illustrator en academicus Tânia Alexandra Cardoso, die de oefeningen op voortreffelijke wijze heeft omgezet in beeldverhalen. In die beeldverhalen komt duidelijk naar voren hoe dynamisch en chaotisch de zintuiglijke waarneming vaak verloopt.” Het boek Come to your Senses is gericht op een breed publiek. Met het gekozen format hoopt Sitzia niet alleen academici en kunstenaars, maar ook het algemene publiek aan te spreken. “Ik denk dat de traditionele collegiaal getoetste artikelen hun beste tijd hebben gehad. En dat is ook goed. Academische discussies zijn fantastisch, maar we moeten ons onderzoek op creatievere manieren toegankelijk maken voor zoveel mogelijk mensen.”
Hoewel Come to your Senses in eerste instantie bedoeld was als lesboek, werd het al snel meer dan dat. Na de wetenschappelijke inleiding volgen praktische instructies en voorbeelden, en er is ook ruimte voor aantekeningen, waardoor het eerder fungeert als werkboek. Professionele illustraties vormen het leeuwendeel, maar het boek bevat ook tal van ‘sensory maps’: een soort overzicht van de zintuiglijke indrukken van een student. “We willen dat lezers beseffen dat er geen goed of fout is en dat iemands artistieke talent geen beperkende factor hoeft te zijn om de zintuigen te herontdekken.”
Het boek is haast intimiderend in zijn desoriënterende overvloedigheid, wat geen slecht idee is in een cultuur waarin de zintuigen vaak buitenspel worden gezet. “We gebruiken onze zintuigen te weinig. Onze wereld is heel visueel, maar de andere zintuigen komen nauwelijks nog aan bod. Veel studenten konden de geur van rozemarijn en munt niet eens van elkaar onderscheiden”, vertelt Sitzia licht verontwaardigd. “Het is cruciaal om je zintuigen weer aan te zetten en ze verder te ontwikkelen. Niet alleen om beter te leren, maar ook voor je belevingswereld in het algemeen.”
Hoe en waarom je je zintuigen weer moet aanzetten
‘Weer aanzetten’ is geen toevallige woordkeuze. “Een van de dingen die me opvielen in de interviews met koks, maar ook in de gesprekken met studenten, is dat we ons vaak niet bewust zijn van de momenten waarop we onze zintuigen trainen. Wanneer je als kind bijvoorbeeld de chocoladecake van je oma proeft of de lepel aflikt, leer je daar iets van. Helaas stoppen we hier op school al vrij snel mee.” Dus tegen de tijd dat leerlingen aan de universiteit gaan studeren, zijn ze nauwelijks nog in staat om woorden te geven aan zintuiglijke indrukken. Woorden als schraal, petrichor, ziltig of murmelend worden nog maar weinig gebruikt.
Eenvoudige oefeningen, zoals het beperken van andere zintuigen zodat je je op één zintuig kunt concentreren, helpen om weer vertrouwd te raken met onze zintuigen en ons meer bewust te worden van de wereld om ons heen en de impact die we erop hebben. Sitzia merkt dat er steeds meer interesse is om zintuiglijke methoden in te zetten bij onderwijs en onderzoek. “Niet alleen omdat het zo effectief is, maar ook gewoon omdat het een leuke ervaring is voor zowel studenten als docenten. De speelse aard en onverwachte leerresultaten zijn enorm stimulerend.”
“Wanneer je als kind bijvoorbeeld de chocoladecake van je oma proeft of de lepel aflikt, leer je daar iets van.”
Emilie SitziaLeren is meer dan alleen digitale informatie tot je nemen
Dingen onthouden is volgens de literatuur een multi-zintuiglijk proces. Om dat te testen organiseerde Sitzia één gewone en één multi-zintuiglijke stadswandeling door Maastricht, waarbij de deelnemers werden overladen met informatie. “De deelnemers in de multi-zintuigelijke groep kregen de wierrook te ruiken die werd gebruikt tijdens begrafenissen op het Vrijthof, en de kruiden die werden gebruikt in de Romeinse badhuizen. Deze groep bleek achteraf veel meer te hebben onthouden van alle datums en weetjes die werden gedeeld.”
Dat komt doordat de hersenen de informatie tijdens het opslaan en integreren kunnen koppelen aan een zintuiglijke ervaring. “Toen we studenten vroegen hoe het onderwerp van hun onderzoek rook, waren ‘stoffig’ en ‘naar oververhitte laptop’ de meest genoemde antwoorden. Nogal deprimerend.” Maar de waarde van contextueel leren via zintuiglijke ervaringen doet niets af aan het gemak en de flexibiliteit die technologie ons biedt. “Dat veel informatie tegenwoordig digitaal beschikbaar is, is heel positief voor het onderwijs. Maar dat mag en hoeft niet ten koste te gaan van zinvolle belevingen in een sociale context, zoals creatieve leerervaringen in een klaslokaal.”
Blijvende impact aan de UM en daarbuiten
De beoordeling van de modules en keuzevakken was even uitdagend als bevredigend. Studenten mochten zelf het medium voor de beoordeling kiezen. “Ik heb het beoordelen nog nooit zo leuk gevonden”, vertelt Sitzia. “De eindresultaten varieerden van schilderijen en collages tot audio-installaties met zingende paddestoelen en installaties over het geurenlandschap van Noorse bunkers. Het enige essay dat werd ingeleverd, was achterstevoren uitgeprint om een punt te maken over dyslexie.”
Nu de financiering voor het project op zijn einde loopt, zullen de keuzevakken waarschijnlijk verdwijnen, maar de kleinere leerinterventies zullen blijven. En dan is er nog het boek voor een blijvende impact. “De lancering was veelbelovend: er waren zo'n 50 mensen aanwezig, van jong tot oud en van academici tot kunstenaars. Het was een mooie weerspiegeling van het project zelf.” Sitzia is blij met wat ze in het klaslokaal heeft bereikt, maar ze is ervan overtuigd dat Come to your Senses een veel breder doel dient. “Het is een uitnodiging aan iedereen om weer plezier te krijgen in het leven en het leven weer in al zijn facetten te gaan beleven.”
Tekst: Florian Raith
Lees ook
-
Macrofagen als sleutel tot behandelen van leverfibrose
Sabine Daemen onderzoekt hoe bepaalde macrofagen leververvetting en -fibrose kunnen afremmen om nieuwe therapieën te ontwikkelen.
-
In Kerkrade luister je naar het onzichtbare deel van het universum
De Universiteit Maastricht en Discovery Museum in Kerkrade maken de Einstein Telescope begrijpelijk voor iedereen.
-
Meer dan een studentenbaan: vijf alumni over hun unieke rol in baanbrekend vaatonderzoek
Hoe is het om als student deel te nemen aan baanbrekend vaatonderzoek, in de operatiekamer te staan en direct verantwoordelijk te zijn voor het verwerken van patiëntmateriaal? Vijf alumni van het Maastrichtse MAPEX-studententeam delen wat zij hebben geleerd, welke uitdagingen zij zijn tegengekomen...
