Onze spieren zijn continu bezig met afbreken en opbouwen: elke twee tot drie maanden vernieuwen ze zichzelf. Voor die spieropbouw hebben we eiwitten uit voeding nodig, bijvoorbeeld uit dierlijke bronnen zoals vlees, kaas en yoghurt, of uit plantaardige producten, zoals bonen, noten en sojamelk. Eerder onderzoek naar eiwitpoeders toonde aan dat dierlijke eiwitten betere spieropbouwende eigenschappen hebben dan plantaardige eiwitten. ‘Maar in werkelijkheid krijgen we onze eiwitten niet in poedervorm binnen, maar via volledige maaltijden,’ zegt promovendus Philippe Pinckaers. ‘Die maaltijden bevatten verschillende eiwitsoorten en andere voedingsstoffen zoals vezels, vetten en koolhydraten. Deze voedingsstoffen beïnvloeden hoe eiwitten vanuit de voeding vrijkomen en opbouw van spiereiwitten beïnvloeden’. Om te onderzoeken hoe spieren reageren na het eten van een complete maaltijd, vroeg Pinckaers zestien deelnemers van boven de 65 jaar om twee keer naar het laboratorium te komen voor een diner.
 

Dineren in het lab

Tijdens een van de testdagen stond er quinoa met kikkererwten, tuinbonen, sojabonen en sojasaus op het menu, terwijl op de andere testdag deelnemers een rundvleestartaartje, aardappelen, sperziebonen, appelmoes en kruidenboter geserveerd kregen. Beide maaltijden hadden een vergelijkbare hoeveelheid eiwitten, vet, koolhydraten en calorieën. Voorafgaand aan de maaltijden kregen de deelnemers een infuus met speciale aminozuren toegediend. Aminozuren vormen de bouwstenen van eiwitten, die op hun beurt weer essentieel zijn voor spieropbouw. ‘De aminozuren die via het infuus werden toegediend, waren gemarkeerd, als het ware met een vlaggetje’, vertelt Pinckaers. ‘We namen kleine stukjes spierweefsel af bij de deelnemers en konden daarin de hoeveelheid 'vlaggetjes' meten. Als er meer vlaggetjes worden gemeten, betekend dit dat de spiereiwitten sneller worden opgebouwd, wat gunstig is voor de spieren. Op die manier ontdekten we dat na het eten van een maaltijd met dierlijke eiwitten de spiereiwitten sneller werden opgebouwd dan na het eten van een vegan maaltijd. Dat betekent dat een veganistische maaltijd niet dezelfde capaciteit heeft de aanmaak van spiereiwitten te stimuleren als een maaltijd waarin ook dierlijke eiwitten zijn opgenomen.’ Dit verschil ontstaat onder andere doordat plantaardige voedingsproducten   moeilijker te verteren zijn, en omdat ze van nature minder essentiële aminozuren bevatten.
 

Compenseren 

De resultaten betekenen niet dat iedereen vlees of andere dierlijke producten moet eten, verduidelijkt hoogleraar bewegingswetenschappen en hoofonderzoeker Luc van Loon. ‘Gezonde mensen kunnen heel goed compenseren voor de mindere kwaliteit van plantaardige eiwitten door er meer van te eten.’ Voor ouderen of kwetsbare patiënten ligt het wat ingewikkelder. ‘Ouderen hebben eigenlijk meer eiwitten nodig om dezelfde stimulering te krijgen van hun spiereiwitaanmaak, maar zij eten juist vaak minder. Ook patiënten met verminderde eetlust of die weinig bewegen, bijvoorbeeld tijdens een ziekenhuisopname, kunnen moeite hebben om voldoende eiwitten binnen te krijgen. Voor hen is het dus belangrijk om eiwitbronnen te kiezen die de aanmaak van spiereiwiten zo goed mogelijk stimuleren. Dan kom je wel vaak uit op eiwitten uit dierlijke producten'.