Picture This: illustratoren brengen onderzoek tot leven

Illustraties zijn meer dan eye-candy: ze kunnen communiceren, interesse wekken en verwachtingen doorbreken. En zoals blijkt, leiden ze ook tot onverwachte synergiën met wetenschappelijk onderzoek. Laura Ogden van FASoS en illustrator Michael Kirkham hebben Picture This gelanceerd, een project waarin kunststudenten uit Dundee het onderzoek van sociale wetenschappers van de Universiteit Maastricht illustreren.

Illustratie combineren met onderzoek, zoals Picture This doet, lijkt misschien een beetje apart – alsof ernst en legitimiteit botsen met speelsheid. Hier blijken die echter juist uitstekend samen te gaan. Het idee is een eenvoudige vorm van synergie: kunststudenten maken illustraties voor academici om hen te helpen hun onderzoek te communiceren. In ruil daarvoor krijgen de illustratoren de kans hun portfolio op te bouwen. Maar waarom werkt het zo goed?
 

Hoe passen sociale wetenschappen en illustratie bij elkaar?

Volgens Laura Ogden, assistant professor bij FASoS, “stellen de meeste sociaal wetenschappelijke onderzoeken onze aannames ter discussie en zitten ze vol nuance. Maar het kan lastig zijn om zulke complexiteit op een toegankelijke, goed verteerbare manier over te brengen in onze gebruikelijke academische formats.” Daar komen illustraties om de hoek kijken.

Volgens Michael Kirkham, illustrator en docent Communication Design aan de Universiteit van Dundee, “hebben illustraties een ander tempo dan tekst: je ziet ze en begrijpt meteen waar het ongeveer over gaat. Ze motiveren je om meer context op te zoeken, om je met het onderzoek bezig te houden.” Het helpt daarbij zeker dat illustratie, anders dan fotografie, vrij kan vervormen en overdrijven. De illustraties in Picture This lijken te laten zien hoe het onderzoek een ander, complexer beeld van een onderwerp biedt.
 

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Dat Ogden en Kirkham samenwerken is minder toevallig dan het lijkt: hoewel ze op verschillende continenten zijn opgegroeid, zijn ze neef en nicht. Ogden groeide op in Australië, en een van haar meest blijvende jeugdherinneringen aan de tweejaarlijkse familiebezoeken aan Engeland is hoe Kirkham en zijn broer aan de ontbijttafel zaten te tekenen. Decennia later ontdekten ze dat hun onderzoeksinteresses op een bepaalde manier naar elkaar toe waren gegroeid. Terwijl Kirkham illustratie beoefent en doceert, benadert Ogden beeldtaal vanuit een heel ander perspectief. 
 

Visuele media om kennis te genereren en te communiceren

In haar onderzoek naar en met transnationale jongeren, jongeren van wie het leven zich in twee of meer landen afspeelt, maakt Ogden gebruik van visuele etnografie. “Ik betrek hen bij audiovisuele en multimodale methoden van participatief onderzoek. Dat stelt mij in staat academische kennis te genereren, en hen om zichzelf en hun situatie op een andere, diepere manier te begrijpen door hun eigen ervaringen in een bredere context te plaatsen.”

Een andere drijfveer achter Picture This is dat visuele media kunnen helpen om onderzoek buiten de academische wereld te communiceren. “De UM begrijpt dat het cruciaal is om onze kennis te delen buiten de muren van de universiteit. Illustratie is daar een geweldige manier voor.” Zo draagt Picture This bij aan valorisatie, het idee van maatschappelijke betrokkenheid en de sociale impact van onderzoek.

Nadat het project groen licht kreeg, werden acht onderzoekers gekoppeld aan ‘toevallig’ evenveel illustratoren. De onderzoekers werd gevraagd hun project en hun communicatiedoel te schetsen. Hoewel het verleidelijk zou zijn om te vertrouwen op de kunstzinnigheid van de illustrator om het meest voor de hand liggende cliché uit te beelden, de eerste visuele associatie die bij de titel van het project opkomt, gebeurde juist het tegenovergestelde.