Story-Based Learning in Colombia

Afgelopen zomer kwamen onderzoekers en deelnemers uit de noordelijke stad Valledupar in de provincie Cesar voor het eerst bij elkaar in de hoofdstad van Colombia. Naast academici bestond de groep uit lokale ambtenaren, journalisten, opbouwmedewerkers, vertegenwoordigers van slachtofferorganisaties en leiders van native indiaanse gemeenschappen.   Centrale vraag tijdens die bijeenkomst was: ‘Hoe kunnen  lokale media bijdragen aan  traumaverwerking, verzoening en sociale veerkracht?’ “De training is gebaseerd op de volgende kernideeën: mediaproducties en scripts moeten etnografisch verankerd zijn en wortelen in de alledaagse realiteit van de inwoners van Cesar; ze worden gemaakt door de gemeenschappen er actief bij te betrekken; ze moeten recht doen aan diversiteit en de grijstinten in een geschiedenis van geweld; en ze moeten perspectief bieden op een taal van weer-gaan-samenleven in plaats van een taal van geweld”, aldus Horstman.

Afgelopen herfst reisde ze samen met De Vries opnieuw naar Colombia, dit keer voor een ‘veldpracticum’ naar de streek rond Valledupar, met dezelfde groep van deelnemers. Resultaat: vier ideeën voor mediaproducties die komend voorjaar hun beslag moeten krijgen.

De rivier

Het jaar 1997 staat onuitwisbaar in het collectieve geheugen gegrift van de Kankuamo-bevolking in het dorp Atanquez, een ongerept paradijsje aan de Guatapurí-rivier dat ligt ingeklemd tussen de zuidoostelijke tenen van de Sierra Nevada de Santa Marta. Twintig jaar geleden halveerde het inwonertal van dit dorp, toen 400 mensen voor de ogen van hun dorpsgenoten door paramilitairen standrechtelijk werden geëxecuteerd. In het leven van de mensen in Atanquez draait alles om de rivier: symbool voor het leven in het dorp, maar ook voor de dood. Een inwoner van Atanquez zwemt, vist, wast, wordt verliefd, ontspant, mijmert en sterft in of aan de rivier. Zelfs als die rivier sterk vervuild is door de oprukkende mijnindustrie of slachtoffers van geweld met zich mee voert. De bewoners van Atanquez hebben dan ook gekozen om een raamvertelling te maken over het allesbepalende in hun leven, de rivier.

Hoodie

De komende maanden gaan de deelnemers uit de verschillende gemeenschappen rond Valledupar aan de slag met hun mediaproducties. Het is de bedoeling dat ze deze zomer zullen worden gepresenteerd tijdens een landelijke  bijeenkomst. Naast de raamvertelling over de rivier Guatapurí, zullen dan ook de inwoners van enkele andere dorpen hun producties aan de wereld tonen. De Vries: “Zo schrijven deelnemers uit een Afro-Colombiaanse gemeenschap een miniserie voor tv over de liefde, man-vrouw verhoudingen en geweld. Een meisje uit het dorp wordt verkracht door een guerrillero, onherkenbaar doordat hij een hoodie met bivakmuts draagt. Enkele jaren later, na de demilitarisatie van de FARC, keert de jongen terug in het dorp en zij valt als een blok voor hem. Hoe moet hij haar vertellen wat hij gedaan heeft?” Het derde project is een hoorspel voor lokale radiostations over het leven van de 25-jarige Constanza, die worstelt met klassenverhoudingen en ontdekt dat een overdosis stoerheid haar eerder beperkt dan verder brengt.

Ondertussen werken de inwoners van Media Luna - het stille dorp - aan een kinderboek over de kameleon Tirri, een verhaal over het ontwikkelen van je eigen identiteit. De keuze voor een kinderboek is niet toevallig.  Het is een uitgelezen manier waarop de dorpsbewoners zichzelf en hun kinderen het belang van verhalen vertellen kunnen bijbrengen. De dorpsoudste van Media Luna deed het hen op die bijzondere avond in oktober voor. De volgende ochtend werd hij gevonden, rustend in vrede.