Positieve toekomstvisie om schooluitval te voorkomen
Waarom lukt het sommige tienermeisjes in Lesotho die verantwoordelijk zijn voor het runnen van een huishouden, ondanks de ongunstige omstandigheden waarin ze verkeren, toch om regelmatig naar school te gaan? Het was de centrale vraag in het onderzoek van de in Zambia geboren Brenda Yamba waarop ze in juni promoveerde aan de Universiteit Maastricht.
Melissa Siegel (1981) is geboren in de VS. Ze is professor Migratie Studies en hoofd Migratie Studies aan de Maastricht Graduate School of Governance and UNU-MERIT waar ze verschillende onderzoeksprojecten begeleidt en de specialisatie Migratie Studies als onderdeel van de master Public Policy and Human Development coördineert en het Migration Management Diploma Programme aanvoert. Ze is tevens verantwoordelijk voor het onderzoeksthema Migration and Development bij het Maastricht Center for Citizenship, Migration and Development (MACIMIDE).
Brenda Yamba (1967) is geboren in Zambia waar ze studeerde aan de Universiteit van Zambia. In juni 2017 promoveerde ze aan de Universiteit Maastricht als deelnemer van het GPAC-programme van UNU-MERIT en de School of Governance. Deelnemers van GPAC² hebben banen waarin ze een klein deel van hun tijd kunnen besteden aan promotieonderzoek. Yamba woont in Pretoria waar ze werkt als senior Regional Orphans en vulnerable childeren advisor for USDAID in Zuid Afrika.
Geschikte promotor
Yamba verzamelde veel data door het houden van gesprekken met de tienermeisjes zelf, maar ze interviewde ook leraren, politieke beleidsmakers en medewerkers van maatschappelijke organisaties. “De UM wees Melissa aan als een uitermate geschikte promotor voor het type onderzoek dat ik deed, en achteraf ben ik blij met die keuze omdat ze een expert is in het doen van kwalitatief onderzoek. Ook kent zij delen van Afrika goed door projecten die ze heeft gedaan in landen als Rwanda, Marokko en Nigeria.’’ Hoewel Siegel pas later in het promotietraject van Yamba in beeld kwam, kon het tweetal het meteen goed met elkaar vinden. Siegel: “Twee keer per jaar kwam Yamba voor een langere periode naar Maastricht, verder maakten we uiteraard veel gebruik van e-mail en skype.’’ Synergie was er over en weer. Zo leerde Siegel op haar beurt een hoop van Yamba. “Hoewel ik delen van Afrika redelijk ken, was Lesotho nieuw voor mij. Ik heb op dat gebied veel van Brenda en haar onderzoeksaanpak opgestoken. De impact van aids in het land is enorm en de sterftecijfers door de ziekte zijn hoog. Lesotho kent mede hierdoor veel weeskinderen en ik ben dankzij Brenda veel te weten gekomen over de manier waarop ze leven en de zorgstructuren waarin ze zitten. De verhalen van Brenda waren altijd inspirerend. Ik zou haar vooral ook willen typeren als een rolmodel. Zowel voor haar eigen dochters, maar zeker ook voor andere PHD-studenten. Het was mooi om van dichtbij een Afrikaanse vrouw haar promotie te zien behalen.’’
Machteloos
Hoewel Yamba zich in haar onderzoek tot doel had gesteld te focussen op de positieve factoren die de drijfveren vormden voor de tienermeisjes om naar school te blijven gaan, voelde ze zich ook vaak machteloos. ”Vooral als ik met de meisjes zelf sprak en merkte hoe groot het risico soms was om te stoppen met school. Het besef dat ik op dit punt niets concreets kon doen om ze te helpen, vond ik soms moeilijk verteerbaar.’’
Gratis voortgezet onderwijs
Wel heeft Yamba de beleidsmakers in het land een aantal adviezen gegeven die het tienermeisjes gemakkelijker moet maken om in de toekomst naar school te blijven gaan. Zo pleit ze onder meer voor gratis voortgezet onderwijs en het trainen van leraren in het bieden van gespecialiseerde psychologische ondersteuning. Yamba: “Daarnaast moeten er schoolprogramma’s komen die zich richten op ondersteuning door medeleerlingen en gemeenschapsprogramma’s ontwikkeld worden voor mensen die kwetsbare groepen zoals deze zorgende tienermeisjes helpen.’’
Hoewel Yamba even wat meer ademruimte heeft nu ze haar promotie achter zich heeft liggen, gaat haar werk gewoon door. Voor USAID Southern Africa is ze vanuit Pretoria actief in het Regional HIV/AIDS Program als Orphans and Vulnerable Children Regional Advisor. ,,Ik merk dat mijn onderzoek en de ervaring die ik hiermee heb opgedaan nu al van grote waarde zijn voor het werk dat ik doe. Ik hoop dat wat ik heb verwezenlijkt meer jonge vrouwen inspireert om daadwerkelijk iets te kunnen betekenen voor deze kwetsbare groep kinderen.’’
Door: Graziella Runchina (tekst), Herman Pijpers (fotografie)