Prijs tabak

Voor deze studie vroegen de onderzoekers bijna 1.500 dagelijkse rokers uit Nederland naar de hoeveelheid sigaretten of shagjes die zij binnen één dag zouden kopen en oproken bij acht verschillende prijzen. Die lagen tussen €0,- en €6,- per sigaret, en tussen €0,- en €4,- per gram shag. Uit de onderzoeksgegevens komt naar voren hoeveel sigaretten iemand zou roken als tabak gratis zou zijn, hoe sterk de consumptie afneemt als de prijs hoger wordt en wat de prijs is waarbij iemand zegt helemaal geen tabak meer te zullen kopen. Nederlandse rokers blijken bereid om veel geld te betalen voor tabak; een derde vond het zelfs geen probleem om de hoogste prijs te betalen. Volgens de onderzoekers geeft dat niet alleen aan hoe verslavend sigaretten zijn, maar vooral ook hoe betaalbaar. Uit cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) blijkt bijvoorbeeld dat sigaretten in Nederland bijna twee keer zo betaalbaar zijn als in het Verenigd Koninkrijk. “Mensen passen hun consumptie aan wanneer ze het verschil in prijs merken in hun portemonnee, dus als iets meer of juist minder betaalbaar wordt”, aldus UM-onderzoekster Cloé Geboers. “Als het gaat om het ontmoedigen van roken zijn flinke accijnsverhogingen, zoals de verhoging met €1,- in 2020, dan ook zeer wenselijk. Die sorteren namelijk het grootste effect.”

Accijns

Na de accijnsverhoging van april 2020 ligt de gemiddelde prijs van een sigaret in Nederland op €0,36 en die van een shagje op €0,22. De gemiddelde prijs waarbij dagelijkse rokers zeiden te stoppen of waarop de vraag elastisch wordt, ligt tussen de €2,- en €3,50,- per sigaret of shagje. Mensen die shag roken blijken trouwens een stuk gevoeliger voor prijsverhogingen dan mensen die sigaretten roken. De onderzoekers signaleren al met al veel ruimte om de accijns op tabak substantieel te verhogen. Wel geven ze daarbij aan dat de prijzen voor sigaretten en shag niet te ver uit elkaar moeten komen te liggen, om te voorkomen dat prijsgevoelige mensen die sigaretten roken overstappen op shag in plaats van te stoppen. “De maatregelen uit het Nationaal Preventieakkoord richten zich in het bijzonder op twee groepen: jongeren en mensen met een lagere sociaaleconomische status”, zegt Geboers. “Uit ons onderzoek blijkt dat vooral mensen met een lager inkomen en een lage mate van nicotineverslaving prijsgevoelig zijn. Jongeren zijn vaak nog minder verslaafd, en kunnen daardoor ook gevoeliger zijn voor prijsveranderingen. Overigens blijft het belangrijk om accijnsverhogingen te combineren met andere maatregelen, bijvoorbeeld het vergoeden van cursussen stoppen-met-roken.”