Vastgoed, campus & biodiversiteit
De UM heeft een groot aantal gebouwen in eigendom en beheer met onderwijs- en onderzoeksruimtes, kantoren en andere ondersteunende functies. De vastgoedportefeuille omvat ongeveer 50 gebouwen en bijna 300.000 m2. Het vastgoed en de campus zijn voortdurend in ontwikkeling om te kunnen blijven voorzien in de veranderende behoeften van de universiteit.
Bij de vastgoedontwikkeling staat duurzaamheid hoog in het vaandel. De komende jaren legt de UM de nadruk op de volgende duurzaamheidsaspecten:
- CO₂ reductie
- Welzijn en gezondheid
- Circulariteit
Tapijn
Op Tapijn zijn de resultaten te zien van het duurzaamheidsbeleid van UM. In 2013 hebben de UM, Provincie Limburg en gemeente Maastricht gezamenlijk de voormalige Tapijnkazerne gekocht van de rijksoverheid. Het gebied is sindsdien ontwikkeld tot een openbaar stadspark en universiteitscampus. Bij de renovatie en nieuwbouw van Tapijn (fase 1) zijn de duurzaamheidsstandaarden BREEAM en WELL-Building toegepast. Dit heeft geresulteerd in een BREEAM-certificaat op niveau Excellent en een WELL Building-certificaat op niveau Zilver. Bekijk ook de webpagina voor informatie over de wijze waarop de WELL Building Standard is toegepast op Tapijn. De gecertificeerde gebouwen zijn in 2020 in gebruik genomen. De komende jaren zal de UM de ervaringen evalueren en lessen trekken voor verdere verduurzaming van de gehele vastgoedportefeuille.
Bij de ontwikkeling van de kazernegebouwen zijn de monumentale panden op Tapijn behouden en hebben ze een nieuwe bestemming gekregen voor onderwijs en onderzoek. Waar mogelijk zijn verwijderde bouwmaterialen, zoals bestrating, hergebruikt. Bij de renovatie is fors geïnvesteerd in isolatie waardoor de warmtebehoefte enorm verlaagd is en de panden bijna volledig met luchtwarmtepompen verwarmd kunnen worden. Om het complex energieneutraal te laten functioneren heeft de UM geïnvesteerd in de realisatie van zonnepark Belvédère.
Naast de vastgoedontwikkeling op Tapijn heeft de UM ook aandacht voor het groen en biodiversiteit rondom de gebouwen. Burgerinitiatieven zoals Natuurgluren en de Tapijntuin verhogen de kwaliteit van het stadspark en dragen bij aan het welzijn van studenten en medewerkers van de UM.
Op weg naar CO2-arm vastgoed
De UM heeft in de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in CO2-reductie van het vastgoed. Niet alleen bij de ontwikkeling van Tapijn, maar ook bij de rest van de panden zijn natuurlijke momenten aangegrepen voor de toepassing van verduurzamingsmaatregelen zoals LED-verlichting, warmteterugwinning en warmtepompen. In het kader van het Nederlandse klimaatakkoord werkt de UM samen met de Universiteiten van Nederland om de transitie naar een CO2-neutrale campus te realiseren. De UM heeft een bijzondere uitdaging vanwege het grote aantal monumentale panden. De verduurzaming van monumenten vraagt om een integrale aanpak om vochtproblemen te voorkomen en monumentale waarden zoveel mogelijk te behouden.
Ook de transitie naar verwarmen zonder aardgas is voor Maastricht een bijzondere uitdaging omdat de mogelijkheden voor alternatieven zoals bodemenergie zeer beperkt zijn. De UM investeert daarom samen met gemeente Maastricht en Enpuls in een haalbaarheidsonderzoek voor een hoge temperatuur warmtenet in de binnenstad, gevoed met industriële restwarmte.
Er is 27,2 miljoen euro gereserveerd voor verduurzamingsmaatregelen in het vastgoed voor de periode 2023 t/m 2030. Meer informatie over het energieverbruik bij UM kan worden gevonden op de webpagina ‘klimaat en energie’.
Natuur inclusieve campus: studeren en werken in een gezonde omgeving
In de 2020 is de UM gestart met de ontwikkeling en toepassing van het concept ‘natuur inclusieve campus’. De achterliggende gedachte is dat een grotere biodiversiteit ook een bijdrage levert aan het welzijn van medewerkers en studenten. Een groene omgeving biedt niet alleen gelegenheid voor ontspanning en inspiratie, maar helpt ook tegen hittestress in de zomer en met waterberging in natte perioden. Bovendien heeft de UM in de binnenstad van Maastricht een aantal waardevolle binnenterrein en eeuwenoude vestingmuren in eigendom. Daarmee biedt het terrein van de UM een toevluchtsoord voor bijzonder soorten, waaronder de geelwitte helmbloem.
Via het activeringsprogramma Green Impact is in 2020 aan studenten en medewerkers gevraagd om projectvoorstellen te ontwikkelen om de campusterreinen aantrekkelijker te maken voor gebruik door studenten en medewerkers. Hieruit zijn twee Green Impact-projectvoorstellen uit voortgekomen voor de terreinen aan de Grote Gracht 90-92 (binnenstad) en de Universiteitssingel 40 (Randwyck). Op basis van de projectvoorstellen is een realisatieplan gemaakt en budget toegekend. De realisatie is gestart in 2021 en wordt in 2022 afgerond. Bij de Grote Gracht wordt tegelverharding omgevormd tot tuin. Hierbij is gekozen voor een circulair ontwerp (download pdf) waarbij bestaande materialen (stoeptegels en zand) zoveel als mogelijk hergebruikt worden en de nadruk ligt op de aanplant van inheemse planten om habitat te creëren voor vogels en andere kleine fauna.
Bij Universiteitsingel 40 wordt door aanplant van bomen, hagen en diverse borders een aangename groene omgeving gecreëerd waar studenten en medewerkers kunnen werken en ontspannen. Bij de realisatie is aansluiting gezocht op het studenteninitiatief UM Strolls, een wandelroute met een speciale zitgelegenheid. De route is ongeveer 5 kilometer lang en gaat langs alle gebouwen op de Health Campus in Randwyck. Op de wandelroute staat de social sofa die is geïntegreerd in de groenvoorziening van de Universiteitssingel 40.
Verder werkt de universiteit in Randwyck samen met het Centrum voor Natuur- en Milieueducatie (CNME) voor de realisatie van bijenhotspots, d.w.z. een heuveltje van drie grondsoorten voor wilde bijen die in de grond nestelen. De grond is ingezaaid met voor bijen belangrijke plantensoorten, zoals slangenkruid. In 2023 zijn 64 soorten wilde bijen geïdentificeerd, waaronder de vroege zandbij.
De UM heeft in 2021 opdracht gegeven aan ecologisch bureau Landmark voor ontwerp, aanleg en beheer van een tijdelijk gronddepot op de Tapijnkazerne. Deze heuvels zijn omgevormd tot een ecologisch en recreatief landschap met wilde bloemen. Op deze Tapijn Chills kunnen studenten en bezoeker van het stadspark zich ontspannen en genieten van de biodiversiteit. Inmiddels is er op de heuvels ook een vijfsterren insectenhotel gerealiseerd door het CNME (link). De zitmeubels in het landschap zijn afkomstig van het Werkgebouw.
Watergebruik
In de gebouwen van de UM wordt kraanwater hoofdzakelijk gebruikt als drinkwater, bij onderzoek in de diverse laboratoria, in de sanitaire voorzieningen en voor reiniging. De UM heeft diverse maatregelen genomen om het gebruik van kraanwater voor laagwaardige toepassingen te beperken. Op de meeste toiletten zijn waterbesparingsknoppen geïnstalleerd. Bij de gebouwen Universiteitssingel 40 en 60 zijn opvangvoorzieningen gerealiseerd om hemelwater te gebruik voor toiletten en brandslangen. UM gebruikt geen kraanwater voor het besproeien van groenvoorzieningen rondom de gebouwen. In het staafdiagram is het waterverbruik van UM in de afgelopen jaren weergegeven. Door de coronacrisis was er in 2020 en 2021 een forse dip in het waterverbruik.
