Waarom richt uw onderzoek zich op het tijdvak 1968-1986?

“In 1968 werd de Club van Rome opgericht en verscheen The population bomb van Paul Ehrlich. Men begon zich bewust te worden van de schaarste van energiebronnen. In de jaren 70 leek er echt een verandering mogelijk, olie zou een kleinere rol in de economie gaan spelen. Maar ook in politieke zin stond de olieproductie onder druk. Veel plekken waar olie gewonnen werd, waren instabiel door oorlogen of de olie-industrie werd er genationaliseerd (o.a. in het Midden-Oosten) waardoor westerse oliemaatschappijen als Exxon, BP en Shell bang waren dat ze geen toegang meer zouden hebben tot deze olie. Men dacht toen geen andere keuze te hebben dan op zoek te gaan naar alternatieven.
Dit inzicht veranderde weer door de jaren heen omdat er nieuwe oliebronnen gevonden werden, bijvoorbeeld in de Noordzee en in Alaska. De politieke instabiliteit en de nationaliseringen van oliemaatschappijen in de vroege jaren 70 bleken in de jaren 80 minder een probleem te zijn. OPEC, de organisatie van veertien olieproducerende landen die in 1960 in Irak is opgericht, werd een soort partner van de westerse oliemaatschappijen. En ik denk, maar dat moet nog echt onderzocht worden, dat het financiële model veranderde. Dit leidde ertoe dat de oliemaatschappijen zich vooral gingen richtten op korte termijn investeringen in plaats van lange termijn investeringen. Aandeelhouders vonden het minder belangrijk om geld te investeren in onderzoek naar nieuwe technologieën die pas na jaren geld op zou kunnen leveren, maar kozen vooral voor cashen, dus voor olie uit de grond halen. En deze ontwikkelingen zie je terug in de olieprijs. Die steeg gedurende de jaren 70, daalde weer na 1980 en in 1986 was de olieprijs weer hetzelfde als in 1973 voor de crisis. Vandaar dat ik 1986 als eindpunt neem.”

Wat hoopt u tegen te komen in uw onderzoek?

“Ik hoop veel onverwachte ontdekkingen te doen, maar waar ik vrijwel zeker van ben is dat we kunnen aantonen dat de olie-industrie veel nauwer betrokken is bij het vinden van nieuwe technologieën dan we denken.  De olie-industrie is niet alleen belangrijk voor wetenschappelijk onderzoek vanwege haar geld, maar ook vanwege haar opleiding. Veel belangrijke onderzoekers hebben een deel van hun carrière bij de olie-industrie gewerkt. De olie-industrie heeft dus zeker invloed op wat en hoe er onderzocht wordt. Meestal wordt deze invloed in een negatief daglicht geplaatst: ze ondermijnen de klimaatdiscussie, ze promoten het ontkennen van de klimaatcrisis. Dat hebben ze óók gedaan en daar zullen we in dit project zeker naar kijken. Bijvoorbeeld naar hoe de olie-industrie zich terugtrok uit de zonne-energie discussie in de jaren 80 en deze op die manier ondermijnde. Maar ze hebben ook veel goeds gedaan voor de wetenschap en bijgedragen aan grote en mooie ontdekkingen. Een van de Nobelprijswinnaars voor chemie uit 2019 heeft een groot gedeelte van zijn leven in de olie-industrie gewerkt. Hij werkte aan de lithiumionbatterij, een oplaadbare accu die vaak in mobiele telefoons, laptops en elektrische voertuigen wordt gebruikt. Daar moeten we ze dan ook weer de credits voor geven.  Maar als we een meer duurzame samenleving willen, met een goed functionerend innovatiesysteem en onderzoekstructuur zullen we ook naar alternatieven moeten zoeken voor de bijdrage van de olie-industrie.”

 Zou de huidige coronacrisis verandering kunnen brengen?

“Ik zou graag optimistisch willen zijn. Maar de huidige terugval in vraag naar olie zal niet eeuwig duren. Sommige industrieën zullen niet teruggaan naar hun pre-corona niveau van olieconsumptie, maar over het algemeen zullen we teruggaan naar de olieconsumptie als daarvoor. Waar ik me zorgen over maak is dat de economische recessie die het gevolg zal zijn van deze crisis grote nadelige gevolgen zal hebben voor de alternatieve energie-industrie, terwijl de gangbare olie-industrie hier veel minder last van zal hebben omdat ze meer reserves hebben. Dat is het pessimistische scenario. Het optimistische scenario zou zijn dat de overheid geld gaat stoppen in de economie om alles weer aan de gang te krijgen en dat zij zich dan vooral richt op de alternatieve energie-industrie om zo te werken aan een meer duurzame economie, maar daarvoor is politieke wil nodig. En of die wil er is, is nu nog onduidelijk.”