Terug op het oude nest Maastricht
De komende jaren worden tienduizenden woningen in Nederland grondig gerenoveerd en gemoderniseerd. In de eerste plaats om ze energiezuinig te maken, maar onderzoeker Juan Palacios wil vooral weten wat de impact is op de gezondheid van de bewoners. Na de toekenning van een felbegeerde Veni-beurs kan hij de komende drie jaar aan de slag.
Natuurlijk werd een feestje gevierd aan de Tongersestraat toen de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) begin augustus de lijst met prijswinnaars van Veni-beurzen bekend maakte. Met Max Löffler en Juan Palacios was het dit jaar meteen twee keer raak bij de School of Business and Economics, een zeldzaamheid. “Een Veni is toch wel de hoofdprijs voor een onderzoeker,” zegt Juan. “De criteria zijn heel streng, dertien procent van de vele honderden aanvragen wordt gehonoreerd. Bijna een jaar werk steekt in de uitwerking van het onderzoeksplan en aanvraag. Schrijven, herschrijven, aanvullen, presenteren.”
Maatschappelijke relevantie
Belangrijkste criterium voor de NWO is maatschappelijke relevantie. “Het moet een onderzoek zijn dat bijvoorbeeld vertaald kan worden naar concreet overheidsbeleid,” legt Juan uit. “Ik wil aantonen dat de renovatie van oude, versleten huurwoningen niet alleen de energierekening omlaag brengt, maar tegelijk ook de gezondheid van de bewoners bevordert. Een goed geïsoleerd en geventileerd huis met een goed werkende cv-installatie betekent immers dat een woning altijd op een aangenaam klimaat gebracht kan worden. Essentieel in de koude winters, maar misschien nog belangrijker in de zomers als een huis meer en meer een schuilplaats wordt voor de hittegolven en extreme warmte. Hittestress leidt tot allerlei klachten, fysiek en mentaal. Dat geldt ook voor financiële zorgen door een torenhoge energierekening. Dat kan weer leiden tot sociaal isolement en psychische nood. Wij zoeken uit of bewoners na een woningrenovatie gezonder zijn en of ze dan minder vaak een beroep moeten doen op de zorg.”
Bekend terrein
Ruim 280.000 euro is het budget waarmee Juan aan de slag kan. Een bedrag waarmee zijn eigen salaris gedekt is en waarmee hij assistentie kan inhuren voor dataverwerking en communicatie. “We betrekken drie jaar lang data bij CBS, bij huisartsen en gezondheidsinstellingen en woningcorporaties. Uiteindelijk willen we weten wat de gezondheidseffecten zijn van verduurzaming van woningen.”
Met het onderzoek geeft Juan Palacios zich op bekend terrein. Na een bachelor economie in zijn woonplaats Madrid en een master econometrie in het Britse Essex landde hij voor zijn promotieonderzoek in Maastricht. “Tijdens een kort verblijf in Shanghai werd ik geraakt door de enorme luchtvervuiling. Vrijwel elke dag hing er een dichte smog. Slecht voor de gezondheid, daarover geen discussie. Alleen binnenshuis was het ‘veilig’. Maar dan moet je wel kunnen verblijven in een goed geventileerde school, bedrijf of huis. Zo is bij mij het idee ontstaan om de relatie te onderzoeken tussen gezondheid en de vier muren waarbinnen je toch het grootste deel van de dag verblijft. En die dan ook weer economisch te vertalen.”
Juan Francisco Palacios groeide op in Madrid, studeerde economie aan de Universidad Complutense in Madrid, haalde zijn master Econometrie aan de University of Essex en promoveerde aan de SBE Universiteit Maastricht. Sinds januari 2023 is hij verbonden aan de SBE als assistent professor en is hij visiting professor bij MIT in Boston.
Eichholtz en Kok
Bij zijn zoektocht naar een promotieplek bleef Juan haken bij een gepland onderzoeksproject van de Maastrichtse hoogleraren Piet Eichholtz en Nils Kok die hetzelfde idee hadden. “Ik heb gesolliciteerd, het klikte en in juni 2015 mocht ik beginnen. Mijn doel: aantonen dat de woon-, school- en werksituatie van invloed is op de gezondheid en functioneren.”
Vier jaar werkte Juan aan zijn promotieonderzoek met uiteindelijk heel concrete resultaten die hij in 2019 presenteerde. “We hebben grote hoeveelheden data van drie decennia uit Duitsland bestudeerd. Kort samengevat bleek dat wonen in slechte huizen schadelijk was voor de gezondheid, vooral van oudere mensen. Zij gingen veel vaker naar de dokter dan mensen die in kwalitatief goede woningen oud werden. Nadat de woningrenovatie voltooid was, daalde het doktersbezoek spectaculair.”
Minder prestaties
Limburg was het toneel voor de twee andere pijlers onder het onderzoek. “We hebben gegevens verzameld op een aantal basisscholen. Sensoren zorgden voor data over luchtkwaliteit, temperatuur, CO2, vochtigheid, enzovoort. Wat bleek? De prestaties van leerlingen in klas met een slecht klimaat bleven achter en ze scoorden lager bij de Cito-toets in vergelijking met leerlingen in goede gebouwen. De derde pijler onder het onderzoek vormde de analyse van het nieuwe stadskantoor van de gemeente Venlo. Een duurzaam gebouw met heel veel aandacht voor een goed binnenklimaat. De ambtenaren die naar het nieuwe gebouw verhuisden hadden minder klachten en meldden zich minder vaak ziek dan hun collega’s die in het oude gebouw bleven werken. Opgeteld dus drie onderzoeken die de relatie tussen gezondheid van mensen en gebouwen aantonen.”
MIT droombaan
Na afronding van zijn promotieonderzoek verhuisde Juan Palacios naar het befaamde Massachusetts Institute of Technology (MIT) in Boston om er postdoc te worden. Een droombaan bij een van de best aangeschreven universiteiten ter wereld, maar Piet Eichholtz en Nils Kok haalden hem terug naar Maastricht. “Ze vroegen of ik interesse had in een onderzoek rond duurzaam vastgoed en ‘gezonde gebouwen’ en of ik daarvoor het voorstel kon schrijven én de Veni-beurs aanvragen. Een fantastische uitdaging en precies in het verlengde van mijn promotie. En ja, ook omdat ik Maastricht miste. De gastvrijheid van de mensen, de natuur en cultuur, de omgeving waar het zo lekker fietsen en sporten is. En natuurlijk die internationale universiteit waar je werkelijk alle nationaliteiten ontmoet. Zo inspirerend en waardevol. Ik voel me hier thuis en ben blij om terug te zijn.”
Bovendien hoeft Juan het MIT niet helemaal los te laten. Verspreid over tien weken is hij twee maanden per jaar in Boston actief als docent en onderzoeker. “Een ideale combinatie, omdat ik me daar voornamelijk bezighoud met innovaties rond woningbouw. Ik doe er kennis op die we in Maastricht weer gebruiken.
Tekst: Jos Cortenraad
Fotografie: Arjen Schmitz
Lees ook
-
Als patiënt in een ziekenhuis zie je dagelijks veel verschillende gezichten aan je bed: een verpleegkundige die je bloeddruk meet, een arts of verpleegkundig specialist die jou informeert over het zorgplan en een voedingsdeskundige die jou voorziet van het juiste eten en drinken. Hoewel al deze...
-
Dani Shanley en Joshi Hogenboom over synthetische data, de voors en tegens van interdisciplinariteit, en waarom AI er waarschijnlijk niet voor zal zorgen dat we kunnen stoppen met het bestuderen van de wereld waarin we leven.
-
Vaatchirurg en bijzonder hoogleraar Clinical Engineering Lee Bouwman houdt zich bezig met de implementatie van baanbrekende technieken in de gezondheidszorg. Hiervoor is samenwerking tussen technische en klinische deskundigen onontbeerlijk. Met inmiddels een waaier aan gezamenlijke innovaties als...
- in Featured
- in Researchers